Xu hướng thị trường lao động trong kỷ nguyên số

Việt Nam đang đối mặt với thách thức về chất lượng nguồn nhân lực do tỷ lệ lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật cao chỉ chiếm hơn 11% tổng lực lượng lao động; năng suất lao động thấp; năng lực ngoại ngữ hạn chế… 

Đó là thông tin được lãnh đạo Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH) cùng các chuyên gia nhấn mạnh tại Hội thảo “Xu hướng thị trường lao động trong kỷ nguyên số”, do ManpowerGroup Việt Nam phối hợp cùng Bộ LĐ-TB&XH tổ chức ngày 8/11 tại Hà Nội.

Hội thảo trên được tổ chức với mục tiêu chia sẻ thông tin tổng quan về xu hướng thị trường lao động dưới tác động của kỷ nguyên số và đại dịch COVID – 19, bao gồm kỹ năng số cho người lao động và một số vấn đề về việc làm trong nền kinh tế việc làm tự do tại Việt Nam.

Mở đầu sự kiện, ông Nguyễn Bá Hoan, Thứ trưởng Bộ LĐ-TB& XH cho biết: “Đảm bảo việc làm và tăng cường kỹ năng cho người lao động trong bối cảnh chuyển đổi số là một trong những mục tiêu quan trọng đối với mỗi quốc gia”.

Theo ông Hoan, sự bùng nổ ứng dụng công nghệ số, thiết bị thông minh và xu hướng ứng dụng robot vào sản xuất kinh doanh như hiện nay đang đặt ra thách thức đối với thị trường lao động với trình độ kỹ năng còn nhiều hạn chế như Việt Nam.

Theo đó, nguồn lao động dồi dào, giá rẻ sẽ không còn là yếu tố tạo nên lợi thế cạnh tranh và thu hút đầu tư nước ngoài. Trong bối cảnh đó, thị trường lao động trong nước sẽ cần những giải pháp toàn diện từ tất cả các bên liên quan để hướng tới nâng cao chất lượng tuyển dụng và đào tạo nguồn nhân lực trong tình hình mới.

Đồng quan điểm, ông Andree Mangels, Tổng giám đốc ManpowerGroup Việt Nam nhận định: “Công nghệ không ngừng thay đổi đồng nghĩa với yêu cầu liên tục cập nhật kỹ năng số cho người lao động. Doanh nghiệp cần linh hoạt áp dụng các chương trình nâng cao kỹ năng, đồng thời cũng cần xây dựng một chiến lược đào tạo có tầm nhìn dài hạn sao cho người lao động có thể đảm nhiệm tốt những công việc hiện tại và cả những vị trí sẽ xuất hiện trong tương lai”.

Trong khi đó, ông Nguyễn Xuân Sơn, Giám đốc Vận hành Toàn quốc, Dịch vụ Khoán việc & Cho thuê lại lao động, ManpowerGroup Việt Nam nhìn nhận, dưới tác động kép của đại dịch và kỷ nguyên số, thế giới việc làm tại Việt Nam trong tương lai sẽ chứng kiến những thay đổi lớn liên quan đến người lao động và địa điểm, cách thức làm việc.

“Những xu hướng nổi bật như tầm quan trọng ngày càng lớn của lực lượng lao động thời vụ/ngắn hạn, nỗ lực của doanh nghiệp trong việc nâng cao năng lực làm việc cho nhân viên thông qua các chương trình đào tạo kỹ năng, hoặc việc triển khai ngày càng rộng rãi mô hình làm việc linh hoạt … sẽ chiếm ưu thế trong thời gian tới”, ông Sơn nói.

Nhiều công việc truyền thống sẽ dần biến mất hoặc bị thay thế

Theo các chuyên gia, dưới sự tăng tốc của chuyển đổi số, nhiều công việc truyền thống sẽ dần biến mất hoặc bị thay thế, trong khi một số vị trí mới sẽ ra đời.

Với tỷ lệ lao động kỹ năng cao chỉ đạt 11,6%, lao động Việt Nam được đánh giá là kém cạnh tranh hơn về trình độ kỹ năng so với một số thị trường khác trong khu vực như Thái Lan, Philippines hay Malaysia.

Ngân hàng Thế giới (World Bank) ước tính rằng nếu tỉ lệ lao động kỹ năng cao tại Việt Nam quá thấp và không đủ để đáp ứng với tốc độ phát triển của chuyển đổi số, khoảng 2 triệu việc làm tại nước ta sẽ bị mất đi tính đến năm 2045.

Chia sẻ tại Hội thảo, bà Nguyễn Thị Nga, chuyên gia việc làm của Ngân hàng Thế giới đã trình bày về các kỹ năng số tại Việt Nam.

Theo bà Nga, kỹ năng số bao gồm các kỹ năng, khả năng, kiến thức và thói quen làm việc cho phép con người tiếp cận và sử dụng công nghệ số. Đây là một trong những yếu tố quan trọng đối với người lao động trong bối cảnh các hình thái công việc và tính chất công việc không ngừng thay đổi.

Thống kê cho thấy, tại Việt Nam, 68% công việc hiện đòi hòi kiến thức về kỹ số với những kỹ năng số cơ bản; trong khi đó 1/5 công việc cần các kỹ năng số đặc biệt chuyên sâu. Bên cạnh đó, việc sử dụng kỹ năng số ở các mức độ khác nhau tại Việt Nam cũng có sự khác biệt so với các quốc gia trong khu vực và trên thế giới.

Tại sự kiện, bà Lê Thu Huyền, đại diện Trung tâm Nghiên cứu Dân số, Lao động – Việc làm, Viện Khoa học, Lao động – Xã hội (ILSSA) đã đề xuất một số giải pháp để quản lý hiệu quả hơn cũng như đảm bảo an sinh xã hội cho người lao động thuộc nền kinh tế tự do tại Việt Nam. Trong đó, bà Huyên nhấn mạnh, để làm được tốt những điều này đòi hỏi sự quan tâm và phối hợp của cả nhà nước, người sử dụng doanh nghiệp và các đơn vị liên quan.

Tuấn Việt