Hotline: 
Trong 10 năm qua, các đội tuyển học sinh Việt Nam tham dự Olympic khu vực và quốc tế đã giành tổng cộng 362 Huy chương, trong đó có 112 Huy chương Vàng, 140 Huy chương Bạc, 89 Huy chương Đồng và 21 Bằng khen, cao hơn nhiều giai đoạn trước.Tuy nhiên, có khoảng 66% học sinh giành huy chương Olympic quốc tế du học rồi ở lại nước ngoài làm việc.
Ngày 7/11, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) tổ chức Hội nghị tổng kết công tác tập huấn, bồi dưỡng đội tuyển dự thi Olympic khu vực và quốc tế giai đoạn 2016-2025, cung cấp một số thông tin về hoạt động, thành tích của các đội tuyển Olympic của thí sinh Việt Nam trong giai đoạn.
Tại hội nghị, ông Huỳnh Văn Chương – Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng cho biết: trong 10 năm qua, các đội tuyển Việt Nam tham dự Olympic khu vực và quốc tế đã giành tổng cộng 362 Huy chương, trong đó có 112 Huy chương Vàng, 140 Huy chương Bạc, 89 Huy chương Đồng và 21 Bằng khen, tăng 48 huy chương so với giai đoạn 2006-2015.
Thành tích của các đội tuyển quốc gia Việt Nam dự thi Olympic quốc tế và khu vực liên tục có những chuyển biến, tiến bộ theo hướng năm sau cao hơn năm trước. Nhiều năm liền, Việt Nam nằm trong top 10 quốc gia có thành tích tốt nhất tại các kỳ thi Olympic Toán học, Vật lí, Hóa học, Sinh học và Tin học.
Đặc biệt, năm 2018, học sinh Nguyễn Phương Thảo đạt điểm cao nhất thế giới tại Olympic Sinh học quốc tế; năm 2020, Ngô Quý Đăng (Toán học) và Võ Hoàng Hải (Vật lí, 2022) đều giành Huy chương Vàng khi mới học lớp 10 – minh chứng cho tiềm năng lớn của học sinh Việt Nam.
Đồng thời, kết quả một số môn đòi hỏi kỹ năng thực hành rất cao như Vật lí, Hóa học, Sinh học tiếp tục có được những thành tích nổi bật và duy trì trong nhiều năm đã là niềm cảm hứng, tạo động lực cho các thế hệ học sinh trong việc theo đuổi niềm đam mê về bộ môn khoa học này; từ đó, giúp cho việc đẩy mạnh giáo dục STEM, AI cho học sinh, sinh viên Việt Nam.
Trăn trở vì nhiều học sinh đạt giải Olympic ở lại nước ngoài
Cũng theo ông Huỳnh Văn Chương, trong giai đoạn từ 2016 đến 2024, có 146 học sinh (tương đương 66%) đạt giải trong các kỳ thi Olympic chọn du học, phổ biến ở Mỹ, Singapore, Pháp, Hong Kong, Australia, Anh… Sau đó, các em thường ở lại nước ngoài làm việc do chế độ đãi ngộ cao, mong muốn nâng cao bản thân ở những nước có nền khoa học tiên tiến.
“Bộ GD&ĐT rất trăn trở về việc này…”, Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng nói. “Không chỉ dừng ở huy chương, bằng khen, các em còn con đường rất dài 40 năm cống hiến, vậy làm thế nào để các em quay lại với đất nước?”, ông đặt vấn đề.
Ông nhìn nhận có ba lý do khiến thí sinh đạt giải Olympic du học và ở lại nước ngoài. Một là chưa có cơ chế đào tạo, thu hút, bồi dưỡng đặc thù dành cho những học sinh, sinh viên tài năng. Ngoài ra, cơ chế tuyển dụng, đãi ngộ, môi trường làm việc chưa xứng đáng. Cuối cùng là chưa có sự kết nối để huy động các em phục vụ cho quá trình đổi mới, phát triển trong nước.
Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng cho rằng những cựu thí sinh Olympic khi trở thành nhà khoa học, chuyên gia, kỹ sư…, sẽ góp phần xây dựng đất nước. Vì thể, hiện thu hút và sử dụng nhân lực chất lượng cao cũng đã được đề cập trong nhiều chính sách của Đảng và Nhà nước.
Theo ông Chương, Bộ GD&ĐT sẽ cùng các bên liên quan xây dựng Đề án chiến lược quốc gia về phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng và đãi ngộ nhân tài trẻ.
Theo đó, học sinh, sinh viên có năng lực đặc biệt sẽ được học vượt cấp hay vừa học trong nước, vừa học trực tuyến kết hợp trực tiếp ngắn hạn ở nước ngoài để có bằng từ các đại học quốc tế uy tín.
Trước mắt, ông đề nghị các trường đại học, viện nghiên cứu trong nước xây dựng chương trình xuất sắc để thu hút, giữ chân các học sinh đạt giải tới học tập và nghiên cứu.
“Làm sao để 6.000 em thi học sinh giỏi quốc gia thì có 50% ở trong nước, rồi tới các em đạt huy chương Olympic”. “Giữ chân được các em cũng góp phần đẩy chất lượng các đại học ở Việt Nam, từ đó tăng hạng thế giới”, ông Chương chia sẻ.
Cao Tuấn