Hotline: 
Ngày 17/12, Diễn đàn Kinh tế Việt Nam lần thứ 5 với chủ đề: “Kinh tế Việt Nam năm 2023: Ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo các cân đối lớn, vững vàng vượt qua thách thức” đã chính thức khai mạc tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia.
Trước phiên toàn thể do Thủ tướng trực tiếp chủ trì diễn ra, 4 phiên chuyên đề chuyên biệt về từng lĩnh vực như: Kiến tạo không gian phát triển…; Tài chính – ngân hàng, thị trường vốn; thúc đẩy đầu tư công…; thị trường lao động – việc làm, an sinh xã hội… đã đồng thời được tổ chức với sự chủ trì, tham dự của lãnh đạo Ban Kinh tế Trung ương, các cơ quan Chính phủ cùng các chuyên gia…
Tại phiên hội thảo chuyên đề 4 với chủ đề: “Phát triển thị trường lao động bền vững, bảo đảm an sinh xã hội trong phát triển kinh tế – xã hội”, ông Ngọ Duy Hiểu – Phó chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã nêu lên hình ảnh đáng quan ngại khi: “Hàng đoàn người lao động xếp hàng rút bảo hiểm xã hội một lần trong suốt năm 2022 và đang ‘bùng’ trở lại những tháng cuối năm ở khu vực phía Nam”.
Theo ông Hiểu, đây là hệ lụy khó tránh khỏi khi người lao động quá khó khăn, không còn nơi bấu víu.
Hệ lụy rất lớn khi Tết nguyên đán đã cận kề…
Ông Ngọ Duy Hiểu cho biết, từ tháng 9 đến nay đã xảy ra tình trạng nhiều doanh nghiệp ở các ngành nghề, địa phương, đặc biệt là ngành dệt may, da giày, chế biến gỗ, điện tử gặp khó khăn, bị thiếu, cắt giảm đơn hàng, dẫn đến hàng trăm ngàn người lao động bị giảm giờ làm, mất việc làm, ảnh hưởng nghiêm trọng tới việc làm, thu nhập, đời sống của một bộ phận người lao động và gia đình họ.
Theo tổng hợp của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tại các doanh nghiệp đã thành lập công đoàn cơ sở, từ tháng 9/2022 cho đến hết ngày 10/12/2022 đã có 1.242 doanh nghiệp (tại 44 tỉnh, thành phố) gặp khó khăn, bị cắt giảm đơn hàng nên phải giảm giờ làm của 482.120 người lao động.
Trong đó, giảm giờ làm hoặc đang ngừng việc có hưởng lương là 433.908 người, chiếm 90% tổng số người bị ảnh hưởng; tạm hoãn thực hiện hợp đồng lao động, nghỉ việc không hưởng lương là 6.570 người, chiếm 1,36%, chấm dứt hợp đồng lao động với 41.642 người, chiếm 8,64% tổng số người bị ảnh hưởng.
Tình trạng doanh nghiệp bị cắt giảm đơn hàng, người lao động bị mất việc làm hoặc giảm việc làm, để lại hệ lụy rất lớn, nhất là thời điểm Tết Nguyên đán đến gần.
Đối với người lao động, giảm giờ làm là giảm tiền lương, thu nhập; mất việc làm là mất tiền lương, mất thu nhập. Đặc biệt, trong bối cảnh sau 2 năm chống chọi với đại dịch, người lao động đã không còn tích lũy thì việc chịu thêm cú sốc về việc làm và thu nhập sẽ “đánh gục” không ít người lao động, đặc biệt là lao động yếu thế.
“Hình ảnh hàng đoàn người lao động xếp hàng rút bảo hiểm xã hội 1 lần trong suốt năm 2022 và đang ‘bùng’ trở lại những tháng cuối năm này ở khu vực phía Nam là hệ lụy khó tránh khỏi khi người lao động quá khó khăn, không còn nơi bấu víu”, ông Hiểu nêu quan ngại.
Cần nhiều giải pháp để ổn định thị trường lao động
Bà Trần Thị Lan Anh – Tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, khảo sát nhanh của VCCI thực hiện tại TP.HCM và một số tỉnh, thành phía Nam vừa qua, về triển vọng sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, có 9% doanh nghiệp được khảo sát cho biết tăng đơn hàng; 68% giảm đơn hàng và 23% chưa biết được tình hình sản xuất trong thời gian tới.
“Tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp không được khả quan trong tháng cuối năm 2022 và dự báo sẽ kéo dài đến ít nhất hết quý 1 năm sau. Những biến động khó đoán định của thị trường gây khó khăn cho doanh nghiệp trong việc lên kế hoạch sản xuất kinh doanh và sử dụng lao động”, bà Lan Anh nhận định.
Đối với doanh nghiệp, việc cắt giảm đơn hàng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của doanh nghiệp, trong khi việc mất lao động hiện tại có thể chưa mang lại tác động tức thời do doanh nghiệp không có việc làm để giữ người lao động. Nhưng những tháng tới, khi tình hình được cải thiện, tốt dần lên, doanh nghiệp cần lao động có tay nghề chắc chắn sẽ khó tuyển dụng và tốn kém rất nhiều chi phí để có lại được lực lượng lao động như trước.
Trước những khó khăn này, VCCI kiến nghị cần ổn định kinh tế vĩ mô, có các chương trình kích cầu nội địa, hỗ trợ xúc tiến thương mại, tìm kiếm khai thác các thị trường mới, đơn hàng mới.
Đồng thời, bà Lan Anh nhấn mạnh yêu cầu cần tiếp tục hoàn thiện và triển khai các chính sách hỗ trợ cho người lao động và người sử dụng lao động với các gói hỗ trợ về chính sách tài khóa; chính sách hỗ trợ tín dụng; an sinh xã hội; trong đó, ưu tiên hỗ trợ cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
“Cần điều chỉnh các chính sách thị trường lao động phù hợp hơn với thực tiễn, đảm bảo thị trường lao động an ninh, linh hoạt và hiệu quả hơn; ưu tiên đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng thị trường lao động, tạo điều kiện thuận lợi kết nối và điều tiết lao động ở những nơi cắt giảm lao động và nơi có nhu cầu tuyển dụng hợp lý”, bà Trần Thị Lan Anh khuyến nghị.
Đặc biệt, theo bà Lan Anh, cần thực hiện tốt chế độ phúc lợi, bởi như vậy doanh nghiệp sẽ có điều kiện để thu hút và “giữ chân” được người lao động gắn bó lâu dài, tạo động lực cho người lao động nâng cao năng suất lao động và chất lượng sản phẩm.
“Có thể coi đây là một trong những giải pháp rất quan trọng trong việc ổn định và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của doanh nghiệp, đồng thời nâng cao thu nhập, ổn định đời sống của người lao động, góp phần vào sự phát triển bền vững của doanh nghiệp“, bà Trần Thị Lan Anh nhấn mạnh.
Chung luồng quan điểm, ông Ngọ Duy Hiểu cho rằng, cần nhiều giải pháp đồng bộ, vừa hỗ trợ trong ngắn hạn giúp người lao động vượt khó, ở lại thị trường hoặc sớm trở lại thị trường, vừa hỗ trợ trong dài hạn nhằm tăng cường khả năng thích nghi, khả năng chống chịu cho người lao động trước khủng hoảng, biến động của thị trường.
Trước hết, cần tăng cường cung cấp thông tin về thị trường lao động, triển khai các hình thức, phương thức giúp người lao động dễ tiếp cận thông tin tuyển dụng, với các nguồn tuyển dụng uy tín, các doanh nghiệp, tổ chức đang cần tuyển việc làm.
Đồng thời, phát huy vai trò của các hiệp hội người sử dụng lao động trong việc kết nối để giới thiệu việc làm cho lao động từ các doanh nghiệp không bố trí được việc làm tới các doanh nghiệp
“Về lâu dài, cần có chính sách thu hút đầu tư và tiền lương thỏa đáng để người lao động sau một thời gian làm việc phải có tích lũy ở mức cần thiết để khi gặp khó khăn, họ vẫn có tiền để duy trì cuộc sống. Bên cạnh đó, phải mở rộng chính sách về bảo hiểm xã hội nhằm đủ sức để hỗ trợ người lao động trong lúc khó khăn…”, ông Ngọ Duy Hiểu nói.
Tuấn Việt