Hotline: 
Luật Giáo dục nghề nghiệp (GDNN) hiện hành đã có nhiều quy định hỗ trợ học sinh dân tộc thiểu số ở vùng khó khăn. Tuy nhiên, từ thực tiễn của một trường trung cấp nghề dân tộc nội trú cho thấy, học sinh DTTS học nghề vẫn chịu nhiều thiệt thòi hơn so với học sinh hệ THPT nội trú. Ông Cao Văn Thích – Hiệu trưởng Trường Trung cấp Nghề Dân tộc Nội trú An Giang cho rằng, sửa đổi Luật lần này cần đặt trọng tâm vào chính sách nội trú và hỗ trợ toàn diện để đảm bảo công bằng cho học sinh DTTS.
Trao đổi với phóng viên Tạp chí Nghề nghiệp và Cuộc sống, ông Cao Văn Thích cho biết, một trong những bất cập lớn hiện nay là học sinh DTTS học nghề chưa được hưởng chế độ nội trú như học sinh THPT dân tộc nội trú.
Luật GDNN hiện chỉ quy định miễn, giảm học phí và hỗ trợ chi phí học tập, mà chưa có hệ thống chính sách đồng bộ về ăn ở, đi lại, chăm sóc y tế trong khi đây là những nhu cầu thiết yếu đối với học sinh dân tộc khi phải rời bản làng để lên huyện, lên tỉnh học nghề.
Theo ông Cao Văn Thích một trong những bất cập lớn hiện nay là học sinh DTTS học nghề chưa được hưởng chế độ nội trú như học sinh THPT dân tộc nội trú.
Trong khi đó, học sinh DTTS học tại các trường THPT dân tộc nội trú được hỗ trợ toàn phần từ ăn ở, học tập đến y tế, tạo ra sự bất bình đẳng rõ rệt giữa các học sinh cùng hoàn cảnh nhưng khác lựa chọn con đường học tập.
Ông Thích cho biết, phần lớn học sinh của trường đều đến từ vùng sâu, vùng xa, điều kiện kinh tế vô cùng khó khăn. Các em chọn học nghề để sớm có việc làm, nhưng lại phải tự lo sinh hoạt, không được hưởng chế độ nội trú như các bạn học THPT dân tộc nội trú đây là một thiệt thòi rất lớn.
Không chỉ vậy, hệ thống trường dân tộc nội trú hiện mới chỉ tồn tại ở bậc THCS và THPT, trong khi các trường trung cấp nghề nơi học sinh DTTS theo học sau THCS hoặc sau THPT lại chưa có mô hình nội trú tương đương. Học sinh rẽ hướng sang học nghề gần như bị rơi khỏi “lưới an sinh”, mất hoàn toàn các chế độ hỗ trợ dù hoàn cảnh không thay đổi.
Điều này khiến không ít học sinh DTTS và phụ huynh e ngại khi chọn học nghề, dẫn đến tình trạng lệch luồng sau THCS, ảnh hưởng tới định hướng phân luồng quốc gia và giảm động lực phát triển nguồn nhân lực tại chỗ cho vùng đồng bào.
Từ thực tế giảng dạy và quản lý tại cơ sở, ông Cao Văn Thích kiến nghị cần bổ sung các nội dung cụ thể vào Luật GDNN sửa đổi để đảm bảo sự công bằng cho học sinh DTTS theo học nghề. Trong đó, trước hết cần xây dựng hệ thống trường trung cấp dân tộc nội trú có thể nâng cấp từ các trường hiện có hoặc thành lập mới ưu tiên tại các tỉnh miền núi Tây Bắc, Tây Nguyên và Tây Nam Bộ.
Cùng với đó, cần có điều khoản riêng trong Luật quy định về chính sách nội trú toàn phần cho học sinh DTTS học nghề, tương đương với hệ thống THPT dân tộc nội trú bao gồm ưu tiên tuyển sinh, miễn giảm học phí toàn phần, hỗ trợ ăn ở và sinh hoạt.
Luật GDNN (sửa đổi) cần có chính sách nội trú toàn phần cho học sinh DTTS học nghề, tương đương với hệ thống THPT dân tộc nội trú.
Ngoài ra, Luật cũng cần quy định rõ việc tăng cường đầu tư thiết bị dạy nghề, cơ sở vật chất cho các trường nghề vùng đồng bào DTTS thông qua các chương trình mục tiêu quốc gia; đồng thời ban hành chính sách hỗ trợ đầu ra, kết nối doanh nghiệp hoặc hỗ trợ khởi nghiệp tại chỗ cho học sinh sau khi tốt nghiệp trung cấp nghề.
Thực tế cho thấy, nếu không khắc phục sự bất bình đẳng về chế độ giữa học sinh DTTS học văn hóa và học nghề, thì giáo dục nghề nghiệp sẽ khó trở thành lựa chọn hấp dẫn và bền vững đối với thanh niên dân tộc thiểu số. Chiến lược phân luồng cũng khó đạt được hiệu quả như kỳ vọng. “Chúng tôi mong muốn học sinh DTTS dù học nghề hay học văn hóa đều được quan tâm, tạo điều kiện công bằng”, ông Thích nhấn mạnh.
Chỉ khi đó, giáo dục nghề nghiệp mới thật sự mở ra cơ hội lập thân, lập nghiệp cho thanh niên DTTS và đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững của vùng đồng bào./.
Thanh Quang