Zalo và cuộc tranh luận về điều khoản người dùng: Quyền riêng tư hay sự áp đặt?

Trong những ngày cuối tháng 12/2025, ứng dụng nhắn tin Zalo, một nền tảng mạng xã hội được dùng liên lạc phổ biến hàng đầu tại Việt Nam, trở thành tâm điểm tranh luận khi yêu cầu người dùng cập nhật điều khoản sử dụng mới để tiếp tục truy cập dịch vụ.

Động thái này nhanh chóng gây ra làn sóng phản ứng mạnh mẽ từ dư luận, đặt ra nhiều câu hỏi xoay quanh quyền riêng tư, quyền lựa chọn của người dùng và trách nhiệm pháp lý của doanh nghiệp công nghệ.

Không có sự lựa chọn

Theo thông báo từ Zalo, bộ điều khoản mới mở rộng phạm vi thu thập và xử lý dữ liệu cá nhân, bao gồm thông tin định danh, thông tin liên hệ, vị trí, nội dung tương tác và một số dữ liệu khác.

Zalo bị nhiều người dùng đánh giá 1 sao, sau khi yêu cầu người dùng cập nhật điều khoản sử dụng mới. Ảnh: Mạng xã hội

Điều đáng nói ở điều khoản này, người dùng chỉ có hai lựa chọn: chấp nhận toàn bộ điều khoản hoặc ngừng sử dụng dịch vụ; nếu không bấm vào nút “đồng ý”, ngườ dùng khôgn thể tiếp tục sử dụng ứng dụng. Nhiều người dùng mạng xã hội đã lên tiếng về sự vô lý của Zalo bởi cơ chế “đồng ý hoặc rời đi” này đã khiến nhiều người cảm thấy bị áp đặt và vi phạm quyền riêng tư nghiêm trọng.

Trên mạng xã hội, không ít ý kiến cho rằng Zalo đang “ép” người dùng phải chấp thuận việc thu thập dữ liệu cá nhân. Với nhiều người, Zalo không chỉ là một ứng dụng nhắn tin đơn thuần mà đã trở thành công cụ liên lạc gắn với công việc, gia đình, cơ quan nhà nước, trường học. Việc mất tài khoản đồng nghĩa với gián đoạn lớn trong đời sống và công việc, khiến người dùng gần như không dám rời đi, mà phải “đồng ý”

Dưới góc độ pháp lý, các chuyên gia cho rằng vấn đề cốt lõi nằm ở nguyên tắc “tự nguyện” trong việc cho phép xử lý dữ liệu cá nhân. Theo Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân (có hiệu lực từ ngày 1/1/2026), sự đồng ý của chủ thể dữ liệu chỉ có giá trị khi được đưa ra một cách tự do, rõ ràng, có thể rút lại và không bị ép buộc.

Việc chỉ đưa ra một nút “đồng ý toàn bộ” mà không cho phép người dùng lựa chọn từng nhóm dữ liệu có thể làm dấy lên nghi vấn về tính phù hợp với tinh thần của luật.

Trước phản ứng mạnh mẽ từ dư luận, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia (Bộ Công Thương) đã yêu cầu Công ty VNG, đơn vị sở hữu Zalo, báo cáo, giải trình về các điều khoản sử dụng mới. Cơ quan này đề nghị VNG cung cấp hồ sơ liên quan đến nội dung điều khoản, cách thức thông báo cho người dùng, cơ chế lấy ý kiến chấp thuận cũng như việc xử lý dữ liệu cá nhân. Đây được xem là động thái cho thấy cơ quan quản lý bắt đầu vào cuộc để làm rõ tính hợp pháp và minh bạch của các điều kiện mà nền tảng đưa ra.

Điều khoản không mới, cách tiếp cận áp đặt

Không ít chuyên gia công nghệ cho rằng, về mặt nguyên tắc, việc các nền tảng số thu thập dữ liệu người dùng là điều phổ biến trên toàn cầu. Các dịch vụ như Facebook, Google hay TikTok đều có hệ thống điều khoản sử dụng và chính sách quyền riêng tư rất chi tiết.

Điều khoản của Zalo được gửi cho người dùng không có sự lựa chọn ngoài “Đồng ý tất cả”. Ảnh: Minh hoạ

Tuy nhiên, điểm khác biệt nằm ở cách thức triển khai: người dùng thường có quyền tùy chỉnh mức độ chia sẻ dữ liệu, hoặc được thông báo rõ ràng về mục đích sử dụng. Trong khi đó, cách tiếp cận “chấp nhận tất cả hoặc không dùng” dễ tạo cảm giác áp đặt.

Từ góc nhìn xã hội, cộng đồng mạng đã lên tiếng gay gắt. Viết trên trang facebook cá nhân, nhiều facebooker nổi tiếng bày tỏ sự bất bình và kêu gọi tẩy chay Zalo. Điều này cũng phản ánh mối quan hệ ngày càng phức tạp giữa người dùng và các nền tảng mạng xã hội.

“Khi các ứng dụng công nghệ trở thành hạ tầng thiết yếu của đời sống, ranh giới giữa lựa chọn tự do và sự phụ thuộc ngày càng mờ nhạt. Người dùng khó rời bỏ một nền tảng quen thuộc, trong khi doanh nghiệp nắm giữ lợi thế lớn về dữ liệu và vị thế thị trường, một facebooker viết.

Phía Zalo, sau sự phản ứng của cộng đồng mạng, đã lên tiếng cho rằng, việc cập nhật điều khoản nhằm phù hợp với quy định pháp luật mới và minh bạch hóa cách thức xử lý dữ liệu. Đại diện VNG khẳng định luôn tôn trọng quyền riêng tư và sẵn sàng tiếp nhận phản hồi từ người dùng. Tuy nhiên, những giải thích này theo nhiều người dùng vẫn chưa thoả đáng, khi mà thông báo của Zalo được nhảy ra đột ngột và không có nút “tìm hiểu thêm” hay “để sau” hoặc nút “từ chối”.

Ông Lê Minh Tứ, một kỹ sư công nghệ thông tin tại TP.HCM, cũng là người dùng mạng xã hội Zalo cho rằng, câu chuyện Zalo không chỉ là tranh cãi riêng của một bộ phận người dùng, một nền tảng, mà là thực trạng cho thấy thách thức củavấn đền quản lý dữ liệu trơng thời đại số.

“Khi Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân sắp chính thức có hiệu lực, yêu cầu đặt ra là các doanh nghiệp công nghệ cần minh bạch hơn, tôn trọng quyền lựa chọn thực chất của người dùng; đồng thời cơ quan quản lý cũng cần có cơ chế giám sát, hướng dẫn rõ ràng để bảo vệ thông tin nhạy cảm của người dân”, ông Tứ nói.

Hà Lam