Hotline: 
Ngày 12/4 tại TP. HCM, nhằm tìm kiếm và thúc đẩy các giải pháp thay thế bền vững trong y học cổ truyền, không gây tổn hại đến động vật hoang dã và hệ sinh thái, Mạng lưới Bảo vệ Động vật hoang dã trong Y học cổ truyền (YHCT) đã phối hợp với Viện Y Dược Việt, cùng sự hỗ trợ của Tổ chức phi lợi nhuận Choice, tổ chức hội thảo với chủ đề: “Y học cổ truyền và bảo tồn động vật hoang dã – Hướng đi từ dược liệu thay thế”.
Trong y học cổ truyền, nhiều bộ phận của động vật hoang dã từ lâu đã được sử dụng để điều trị các bệnh lý. Tuy nhiên, nhu cầu tiêu thụ ngày càng cao đang đẩy nhiều loài đến bờ vực tuyệt chủng. Không chỉ vậy, việc khai thác, săn bắt trái phép còn tiềm ẩn nguy cơ phát sinh dịch bệnh truyền từ động vật sang người, đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng. Do đó, việc thay thế các thành phần có nguồn gốc động vật bằng dược liệu từ thực vật đang được xem là hướng đi cấp thiết để bảo tồn thiên nhiên mà vẫn giữ được giá trị điều trị của y học cổ truyền.
Phát biểu tại hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Phương Dung (áo khoác trắng) khẳng định vai trò thiết yếu của việc thay thế các thành phần có nguồn gốc từ động vật bằng dược liệu thực vật.
Các loại thảo dược thay thế có chi phí thấp, dễ tiếp cận, hiệu quả điều trị rõ ràng và quan trọng hơn cả là thân thiện với môi trường góp phần bảo vệ đa dạng sinh học và cân bằng sinh thái toàn cầu.
Phát biểu tại hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Phương Dung khẳng định vai trò thiết yếu của việc thay thế các thành phần có nguồn gốc từ động vật bằng dược liệu thực vật. Bà nhấn mạnh: “Dược liệu thay thế các thành phần từ động vật hoang dã không chỉ là chìa khóa để bảo tồn đa dạng sinh học mà còn là giải pháp hiệu quả, an toàn cho y học cổ truyền. Việc tận dụng các thảo dược sẵn có sẽ giúp chúng ta phát triển y học cổ truyền một cách bền vững.”
Tại hội thảo, ThS. KS. Lê Ngọc Tuấn cảnh báo về những nguy cơ tiềm ẩn từ việc tiêu thụ động vật hoang dã trái phép.
Đồng quan điểm, ThS. KS. Lê Ngọc Tuấn cảnh báo về những nguy cơ tiềm ẩn từ việc tiêu thụ động vật hoang dã trái phép, đặc biệt là trong bối cảnh dịch bệnh vẫn luôn rình rập. Ông Tuấn cho rằng: “Tiêu thụ động vật hoang dã trái phép không chỉ vi phạm pháp luật mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây dịch bệnh nghiêm trọng. Cần có các biện pháp mạnh mẽ để chấm dứt hành vi này, đảm bảo sức khỏe cộng đồng và bảo vệ hệ sinh thái.”
Ở góc độ chuyên môn về điều trị, TT ƯT, BS. CK1. Đặng Thị Phương Thảo đã giới thiệu tiềm năng của “Tân phương Đông y” một hướng tiếp cận kết hợp tinh hoa cổ truyền với nghiên cứu hiện đại để thay thế các vị thuốc có nguồn gốc từ động vật hoang dã. Bà chia sẻ: “Tân phương Đông y là bước tiến quan trọng trong tiến trình thay thế động vật hoang dã bằng dược liệu. Khi kết hợp lý luận y học cổ truyền với các hoạt chất từ thảo dược, chúng ta có thể phát triển các bài thuốc an toàn, hiệu quả, thân thiện với môi trường và phù hợp xu hướng phát triển bền vững.”
Theo số liệu mà BTC cung cấp thì có đến 215 tấn vảy bị tịch thu tại châu Á từ 2015-2019.
Hội thảo cũng công bố những số liệu đáng báo động về tình trạng tuyệt chủng của các loài thường bị sử dụng trong y học cổ truyền: Tê tê có hơn 1 triệu cá thể bị giết hại từ 2000-2014; 215 tấn vảy bị tịch thu tại châu Á từ 2015-2019. Tất cả 8 loài tê tê hiện đều bị đe dọa tuyệt chủng. Đối với Hổ, diện tích phân bố giảm 93% chỉ trong một thế kỷ. Hiện chỉ còn khoảng 3.900 cá thể hổ hoang dã toàn cầu, trong khi có tới 7.000 – 8.000 cá thể đang bị nuôi nhốt tại châu Á.Tê giác có 3/5 loài còn lại (đen, Sumatra, Java) được xếp vào danh sách “Cực kỳ nguy cấp”. Số lượng giảm từ 500.000 cá thể xuống dưới 28.000 trong hơn một thế kỷ. Năm 2023, có 586 cá thể bị săn trộm ở châu Phi. Và Gấu có hơn 12.000 cá thể bị nuôi lấy mật tại châu Á; tại Hà Nội vẫn còn 94 cá thể bị nuôi nhốt tại 16 cơ sở tư nhân tính đến tháng 8/2024.
Ngoài ra, theo khảo sát của WildAid, vảy tê tê hiện đứng thứ 5 trong số 20 phương pháp phổ biến nhất để điều trị tắc tuyến sữa. Có đến 80,7% lương y được hỏi cho rằng sản phẩm từ tê tê có thể chữa ít nhất một trong 12 bệnh lý, từ xương khớp, vô sinh đến trầm cảm sau sinh.
Thông qua hội thảo, Ban Tổ chức mong muốn tạo cơ hội hợp tác giữa các cơ quan chức năng, tổ chức bảo tồn, doanh nghiệp và cộng đồng y học cổ truyền. Từ đó, tạo nên nền tảng vững chắc cho một nền y học cổ truyền hiện đại, phát triển bền vững và thân thiện với thiên nhiên./.
Thanh Quang