Hotline: 
Việt Nam đang đứng trước nguy cơ rơi vào tình trạng “chưa giàu đã già” nếu không tận dụng tốt cơ hội dân số vàng và có các biện pháp thích ứng hiệu quả đối với vấn đề già hóa dân số.
Đây là nội dung được Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Lê Văn Thanh đề cập đến tại Hội thảo “Phát huy lợi thế cơ cấu dân số vàng và thích ứng với già hóa dân số”. Hội thảo diễn ra vào ngày 14/4 tại Hà Nội do Bộ LĐ-TB&XH phối hợp với Quỹ Hanns Seidel Foundation (Đức) tổ chức.
Thời kỳ” dân số vàng” sẽ kết thúc vào năm 2039
Theo Thứ trưởng Lê Văn Thanh, Việt Nam cũng giống như nhiều quốc gia khác ở khu vực Châu Á -Thái Bình Dương, đang trong giai đoạn cơ cấu “dân số vàng” đồng thời với xu hướng già hóa dân số diễn ra rất nhanh.
Dẫn dự báo của Tổng cục Thống kê và Quỹ Phát triển Dân số của Liên hợp quốc, Thứ trưởng Thanh cho biết, thời kỳ cơ cấu dân số vàng của Việt Nam kéo dài khoảng 33 năm, sẽ kết thúc vào năm 2039, nghĩa là chỉ còn 19 năm nữa.
Trong khi đó, thời gian quá độ từ già hóa dân số sang dân số già khoảng 26 năm, từ năm 2011 đến năm 2036 – đây là khoảng thời gian chuyển đổi rất ngắn so với các quốc gia có trình độ phát triển cao, đưa Việt Nam vào nhóm quốc gia có tốc độ già hoá dân số nhanh nhất thế giới.
Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Lê Văn Thanh
“Xu hướng già hóa dân số nhanh trong bối cảnh mức thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam còn thấp so với các nước cũng già hóa khác, đang tạo ra nguy cơ rơi vào tình trạng “chưa giàu đã già” nếu không tận dụng tốt cơ hội dân số vàng và có biện pháp thích ứng hiệu quả”, Thứ trưởng Lê Văn Thanh nêu thực tế.
2 thách thức với Việt Nam
Trước nguy cơ này, Thứ trưởng Bộ LĐTB&XH Lê Văn Thanh cho biết, có hai vấn đề đặt ra cho Việt Nam.
Thứ nhất, thời gian cho phát huy lợi thế cơ cấu dân số vàng không còn nhiều trong khi chất lượng nguồn nhân lực còn hạn chế và chất lượng việc làm chưa cao.
Tỷ lệ lực lượng lao động qua đào tạo có bằng/chứng chỉ của Việt Nam mới đạt 24,5%; nếu tính cả số việc làm trong khu vực nông nghiệp thì tỷ lệ việc làm phi chính thức còn chiếm hơn 2/3 tổng số việc làm của toàn nền kinh tế. Thực tế này là rào cản đối với việc tận dụng các cơ hội của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và kìm hãm nỗ lực tăng nhanh năng suất lao động.
Thứ hai, tốc độ già hóa dân số nhanh trong khi nguồn lực kinh tế của đất nước còn hạn chế và hệ thống an sinh xã hội vẫn còn non trẻ. Đến nay, mới có 33,2% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia bảo hiểm xã hội; khoảng 45,5% người cao tuổi được hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng hoặc trợ cấp xã hội hằng tháng; hệ thống dịch vụ chăm sóc người cao tuổi còn chưa đầy đủ cả về số lượng và chất lượng.
Thực tế này làm gia tăng gánh nặng an sinh xã hội cho ngân sách nhà nước và đặt ra nhiều thách thức trong việc đảm bảo và nâng cao chất lượng an sinh xã hội cho người cao tuổi.
Tăng lực lượng lao động có kỹ năng
Để chủ động thích ứng, hiện Bộ LĐ-TB&XH đang xây dựng “Đề án phát huy lợi thế cơ cấu dân số vàng và thích ứng với già hóa dân số”. Đề án đưa rà các mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp để sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực trong thời kỳ cơ cấu dân số vàng và chủ động thích ứng với già hóa dân số ở Việt Nam trong giai đoạn 2021-2030.
Theo đó, phấn đấu đến năm 2030, tăng đáng kể lực lượng lao động có kỹ năng, tăng cường việc làm đầy đủ và thỏa đáng cho người lao động, đảm bảo an ninh thu nhập và phát triển việc làm cho người cao tuổi…
Góp ý vào Dự thảo Đề án, ông Lưu Quang Tuấn, Phó Viện trưởng Viện Khoa học – Lao động và Xã hội (Bộ LĐ-TB&XH) cho biết, chất lượng nhân lực của Việt Nam còn hạn chế. Trình độ, kỹ năng của người lao động còn thấp so với yêu cầu của thị trường lao động, kết quả sử dụng lao động chưa hiệu quả, hệ thống chăm sóc xã hội còn yếu kém…
Trên cơ sở ý kiến góp ý, Dự thảo Đề án sẽ tiếp tục được Bộ LĐ-TB&XH hoàn thiện và trình Chính phủ vào tháng 5/2021.
Để phát huy lợi thế cơ cấu dân số vàng và thích ứng với già hóa dân số, Phó Viện trưởng Viện Khoa học – Lao động và Xã hội Lưu Quang Tuấn cùng nhiều ý kiến đại biểu cũng đề xuất cần hoàn thiện hệ thống pháp luật; nâng cao trình độ, kỹ năng nghề nghiệp cho lực lượng lao động, đảm bảo an ninh thu nhập và phát triển việc làm cho người cao tuổi, phát triển việc làm thỏa đáng và sử dụng hợp lý lực lượng lao động…
Vũ Lan