Hotline: 
Giữa nhịp sống hối hả của Thủ đô, hình ảnh những người lang thang cơ nhỡ vẫn xuất hiện đâu đó trên các con phố, nơi góc chợ hay bến xe. Đằng sau mỗi phận đời ấy là câu chuyện riêng, nhiều khi chất chứa những bi kịch, mất mát.
Với trách nhiệm giữ gìn trật tự đô thị và hơn hết là tinh thần nhân văn, Trung tâm Công tác xã hội và Quỹ Bảo trợ trẻ em thành phố Hà Nội đã và đang triển khai những biện pháp đồng bộ nhằm tiếp nhận, chăm sóc và quản lý các đối tượng lang thang. Trong đó, Đội trật tự lưu động đóng vai trò “cánh tay nối dài”, ngày đêm âm thầm đưa những mảnh đời bất hạnh về nơi an toàn, mở ra cơ hội hòa nhập cộng đồng.
Phóng viên đã có cuộc trao đổi với anh Nguyễn Văn Hải – Đội trưởng Đội trật tự xã hội lưu động để hiểu rõ hơn về công việc đặc thù này.
Phóng viên: Anh cho biết nhiệm vụ chính của Đội trật tự lưu động trong công tác tiếp nhận, chăm sóc và quản lý người lang thang tại Hà Nội hiện nay là gì? Anh có thể mô tả quy trình hoạt động khi tiếp nhận một trường hợp lang thang không?
Anh Nguyễn Văn Hải: Nhiệm vụ của chúng tôi là thường xuyên tuần tra, phát hiện, tiếp cận và phối hợp với chính quyền địa phương để đưa những người lang thang có hành vi xin ăn, xin tiền hoặc sống nơi công cộng về cơ sở chăm sóc của Trung tâm; đồng thời phối hợp xác minh nhân thân, liên hệ gia đình hoặc các dịch vụ hỗ trợ nhằm tái hòa nhập xã hội. Quy trình điển hình gồm bốn bước: phát hiện — tiếp cận — tiếp nhận — can thiệp.
Khi phát hiện một người lang thang, cán bộ đội sẽ tiếp cận, trao đổi, ghi nhận thông tin ban đầu. Nếu người đó đồng ý hoặc có dấu hiệu cần trợ giúp (sức khỏe, rối loạn tâm thần, cao tuổi, trẻ em), chúng tôi lập biên bản, bàn giao cho Trung tâm để tiếp nhận. Sau khi đưa về, Trung tâm tổ chức khám sàng lọc y tế, chăm sóc dinh dưỡng, tham vấn tâm lý, thu thập giấy tờ, đối chiếu thông tin để tìm thân nhân hoặc xây dựng phương án hỗ trợ lâu dài (điều trị, học nghề, giao về địa phương…).
Phóng viên: Xin anh cho biết con số thực tế trong thời gian gần đây: mỗi năm Trung tâm tiếp nhận bao nhiêu người lang thang, và cơ cấu đối tượng như thế nào?
Anh Nguyễn Văn Hải: Số liệu thay đổi theo từng đợt ra quân và theo chỉ đạo của Thành phố. Theo báo cáo mà chúng tôi công khai từ các đợt rà soát — trong 6 tháng đầu năm 2025, từ 15/12/2024 đến 14/6/2025, Đội Trật tự xã hội lưu động đã thực hiện kiểm tra địa bàn định kỳ và tăng cường trong các đợt cao điểm. Kết quả, tổng số đối tượng được tập trung, tiếp nhận là 207 người, trong đó 206 là người lang thang và 1 là trường hợp trẻ em bị đi lạc.
Gần đây, trong các đợt cao điểm phục vụ lễ, Tết và sự kiện lớn, Trung tâm vẫn thực hiện rà soát liên tục; ví dụ trong đợt cao điểm kỷ niệm tháng 8/2025, trong tuần đầu ra quân Trung tâm đã tập trung, tiếp nhận 10 trường hợp lang thang có hành vi xin ăn, xin tiền để xử lý theo quy định. Điều này cho thấy hoạt động được duy trì thường xuyên chứ không phải chỉ làm theo phong trào.
Phóng viên: Những khó khăn lớn nhất mà đội anh gặp phải khi tiếp nhận các đối tượng này là gì?
Anh Nguyễn Văn Hải: Khó khăn có nhiều chiều. Thứ nhất, xác minh nhân thân rất khó khăn: nhiều người không mang giấy tờ, không nhớ nơi cư trú, hoặc không muốn trở về.
Thứ hai, một số người có vấn đề về sức khỏe tâm thần hoặc nghiện chất cần can thiệp chuyên sâu — chúng tôi phải phối hợp với y tế và cơ sở điều trị; thủ tục đưa vào cơ sở chữa bệnh bắt buộc cũng phức tạp về mặt pháp lý.
Thứ ba, nguồn lực chăm sóc dài hạn còn hạn chế — Trung tâm phải cân đối giữa tiếp nhận tạm thời và các chương trình phục hồi, đào tạo, tái hòa nhập. Cuối cùng là áp lực về nhân lực: đội của chúng tôi thường xuyên làm việc ngoài giờ, trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt, để kịp thời xử lý các trường hợp.
Phóng viên: Trung tâm có các biện pháp cụ thể nào để phục hồi và tái hòa nhập những người này vào cộng đồng?
Anh Nguyễn Văn Hải: Sau khi tiếp nhận, Trung tâm thực hiện sàng lọc y tế, chăm sóc dinh dưỡng và tham vấn tâm lý. Với người có thân nhân, chúng tôi liên hệ, xác minh và bàn giao sau khi có cam kết tiếp nhận. Với người không có thân nhân hoặc không thể trở về, Trung tâm xây dựng phương án hỗ trợ dài hạn: kết nối với chương trình điều trị nghiện, hỗ trợ hành chính để làm giấy tờ, hướng dẫn đào tạo nghề ngắn hạn, tìm việc làm phù hợp hoặc đưa vào cơ sở bảo trợ xã hội nếu cần.
Ngoài ra, chúng tôi phối hợp với các tổ chức thiện nguyện, doanh nghiệp, và tình nguyện viên để huy động nguồn lực hỗ trợ như quần áo, nhu yếu phẩm, chương trình sinh hoạt nhân dịp lễ tết — những hoạt động này giúp người được chăm sóc cảm thấy được tôn trọng và bớt mặc cảm khi quay về cộng đồng. Thông tin về đầu mối, địa chỉ, hotline của Trung tâm được công bố công khai để người dân dễ thông báo khi phát hiện người lang thang trên địa bàn.
Phóng viên: Công tác phối hợp với chính quyền địa phương và lực lượng công an được triển khai ra sao?
Anh Nguyễn Văn Hải: Đó là yếu tố sống còn. Chúng tôi làm việc chặt chẽ với công an phường, cán bộ lao động – thương binh và xã hội cấp cơ sở để rà soát địa bàn, xác minh thông tin và tổ chức các đợt ra quân. Khi phát hiện đối tượng có hành vi xin ăn, xin tiền nơi công cộng, đầu tiên lực lượng tại chỗ xử lý theo quy định, sau đó bàn giao cho đội để đưa về Trung tâm. Hiện UBND thành phố và Sở LĐ-TB&XH có các văn bản, kế hoạch thường xuyên chỉ đạo, nên công tác phối hợp đã có khuôn khổ, tuy vẫn cần tăng cường năng lực ở cấp cơ sở.
Phóng viên: Anh có đề xuất gì để nâng cao hiệu quả công tác này trong thời gian tới?
Anh Nguyễn Văn Hải: Tôi nghĩ cần ba điểm chính. Thứ nhất, tăng cường năng lực cho đội tại địa phương (đào tạo chuyên môn, trang bị phương tiện, chế độ đãi ngộ) để họ bền bỉ công tác ở tuyến đầu.
Thứ hai, mở rộng các chương trình phục hồi nghề, hỗ trợ việc làm thực chất cho người được chăm sóc — không chỉ dừng ở chăm sóc tạm thời. Thứ ba, hoàn thiện cơ chế liên ngành để xử lý sớm các trường hợp tâm thần, nghiện, hoặc người già không nơi nương tựa; đồng thời tăng cường truyền thông, khuyến khích cộng đồng tham gia báo tin và giúp đỡ có trách nhiệm.
Phóng viên: Cảm ơn anh đã dành thời gian chia sẻ. Trước khi kết thúc, anh có muốn gửi gắm điều gì đến người dân khi thấy người lang thang trên đường phố Hà Nội không?
Anh Nguyễn Văn Hải: Xin người dân hãy gọi đến Trung tâm hoặc chính quyền địa phương khi thấy người lang thang, đặc biệt là những trường hợp yếu thế (trẻ em, người già, người có bệnh tâm thần). Việc thông báo kịp thời là bước đầu để người đó được chăm sóc, tránh rủi ro và có cơ hội được trở về với cuộc sống bình thường hơn. Cảm ơn cộng đồng đã luôn đồng hành cùng chúng tôi.
Đức Ngô