Hotline: 
Ngày 13/8, tại Phiên họp thứ 48, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi). Dự thảo Luật lần này được đánh giá là có nhiều điểm đổi mới, với 6 nội dung bổ sung quan trọng, hướng tới xây dựng hệ thống giáo dục nghề nghiệp mở, hiện đại, hội nhập quốc tế và gắn chặt với nhu cầu của thị trường lao động.
6 điểm mới nổi bật trong dự thảo Luật
Theo Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn, dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) gồm 9 chương, 45 điều – giảm 34 điều so với Luật năm 2014 – được xây dựng trên tinh thần đổi mới thể chế, đồng bộ với các luật liên quan về giáo dục.
So với Luật hiện hành, dự thảo bổ sung 6 nội dung mới (quy định tại 12 điều, chiếm khoảng 27%), cụ thể:
Một là, bổ sung chương trình trung học nghề (tương đương THPT) dành cho học sinh tốt nghiệp THCS, thời gian học 3 năm. Mô hình này vừa hoàn thiện trình độ học vấn phổ thông, vừa trang bị năng lực nghề, góp phần phân luồng sau THCS và khắc phục bất cập của đào tạo trung cấp 9+ hiện nay.
Hai là, mở rộng cơ sở tham gia đào tạo nghề nghiệp, cho phép cả trường đại học, doanh nghiệp, cơ sở giáo dục khác đủ điều kiện được tổ chức đào tạo các trình độ giáo dục nghề nghiệp.
Ba là, thành lập Hội đồng khoa học và đào tạo trong cơ sở giáo dục nghề nghiệp, nhằm tư vấn và phản biện định hướng phát triển chuyên môn.
Bốn là, công nhận và chuyển đổi kết quả học tập tích lũy từ các chương trình khác hoặc từ kỹ năng nghề đã được chứng nhận, tạo điều kiện cho học tập liên thông, học tập suốt đời.
Năm là, bổ sung hệ thống chuẩn trong giáo dục nghề nghiệp: chuẩn trình độ của nhà giáo, chuẩn cơ sở giáo dục nghề nghiệp, chuẩn chương trình đào tạo – nhằm thống nhất, chuẩn hóa và nâng cao chất lượng.
Sáu là, quy định rõ vai trò và trách nhiệm của doanh nghiệp trong giáo dục nghề nghiệp. Doanh nghiệp sẽ là đối tác quan trọng, đồng hành trong đào tạo nhân lực, tổ chức thực tập, thực hành, bố trí chuyên gia và đóng góp kinh phí theo quy định.
Hoàn thiện, lược bỏ để tinh gọn và hiệu quả
Bên cạnh điểm mới, dự thảo Luật sửa đổi 33/45 điều hiện hành nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, tăng quyền tự chủ cho cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cải thiện quản trị và bảo đảm chất lượng thông qua kiểm định, đánh giá ngoài.
Ba nhóm quy định được lược bỏ gồm: Quy định đã có trong luật khác để bảo đảm thống nhất pháp luật (ví dụ: chính sách học nghề tại doanh nghiệp, học bổng, hợp tác quốc tế…); Quy định không thuộc thẩm quyền Quốc hội (ví dụ: điều kiện thành lập, sáp nhập, giải thể…); Quy định gây bất cập, tạo “nút thắt” trong thực tiễn (ví dụ: thời gian bắt buộc từng trình độ, một số yêu cầu chứng chỉ…).
Báo cáo thẩm tra sơ bộ, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho rằng việc bổ sung chương trình trung học nghề là cần thiết, nhưng cần làm rõ hơn về mức độ tương đương giữa bằng trung học nghề và bằng tốt nghiệp THPT.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh: cần quy định rõ cấu trúc chương trình, giá trị văn bằng, chú trọng đào tạo ngoại ngữ và kỹ năng cho học sinh có nguyện vọng làm việc ở nước ngoài; đồng thời, đẩy mạnh hợp tác công – tư trong đào tạo nghề, bảo đảm “học xong có địa chỉ làm việc ngay”.
Định hướng chung: Chất lượng là trọng tâm
Giải trình tại phiên họp, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết cả Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học và Luật Giáo dục nghề nghiệp được sửa đổi đồng bộ, nhằm tạo sự liên thông trong hệ thống pháp luật về giáo dục.
Bộ trưởng khẳng định: “Từ khóa ‘chất lượng’ luôn được đặt lên hàng đầu khi xây dựng luật. Mục tiêu là nâng cao chất lượng đào tạo, phát triển nhân tài, tăng cường phân cấp, phân quyền hợp lý và đẩy mạnh hợp tác với doanh nghiệp”.
Dự thảo Luật cũng mở đường cho các mô hình giáo dục mới, chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong đào tạo nghề.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đề nghị tiếp tục rà soát, hoàn thiện quy định về chương trình, văn bằng, kiểm định chất lượng, sự tham gia của doanh nghiệp và thể chế hóa chủ trương của Đảng trong đổi mới giáo dục nghề nghiệp, đặc biệt ở lĩnh vực khoa học – công nghệ.
Dự kiến, sau khi tiếp thu, chỉnh lý, dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội xem xét, thông qua trong kỳ họp tới, mở ra kỳ vọng đổi mới căn bản, toàn diện hệ thống giáo dục nghề nghiệp của Việt Nam.
N2