18/06/2025 7:55:19

Tạp chí Nghề nghiệp và Cuộc sống – Lan tỏa giá trị nhân văn trong dòng chảy 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam

(NN&CS) – Báo chí Cách mạng Việt Nam đã trải qua một thế kỷ đồng hành cùng dân tộc, là ngọn cờ tư tưởng, văn hóa và sự thật. Trong hành trình đó, các cơ quan báo chí chuyên ngành như Tạp chí Nghề nghiệp và Cuộc sống không chỉ góp phần thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền, mà còn trực tiếp lan tỏa các giá trị nhân văn, tri thức nghề nghiệp và khát vọng phát triển bền vững. Bài viết này nhìn lại chặng đường vẻ vang của nền Báo chí Cách mạng Việt Nam, thực trạng và triển vọng của báo chí hiện nay, đồng thời làm rõ vai trò, đóng góp và định hướng của Tạp chí Nghề nghiệp và Cuộc sống trong kỷ nguyên số.

Một thế kỷ dòng chảy lịch sử vẻ vang của Báo chí Cách mạng Việt Nam

Ngày 21/6/1925, báo Thanh Niên do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập ra đời tại Quảng Châu (Trung Quốc) đánh dấu mốc son khởi đầu cho nền Báo chí Cách mạng Việt Nam. Từ đó đến nay, 100 năm qua, báo chí cách mạng đã trở thành bộ phận không thể tách rời của cách mạng Việt Nam, gắn bó chặt chẽ với sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Giai đoạn 1925 – 1945: Với dấu mốc ra đời của Báo Thanh Niên, báo chí cách mạng Việt Nam đóng vai trò đặc biệt trong việc tuyên truyền chủ nghĩa Mác – Lênin, truyền bá lý tưởng cách mạng, cổ vũ tinh thần yêu nước và tổ chức quần chúng đấu tranh chống ách thống trị thực dân – phong kiến. Nhiều tờ báo cách mạng như Tranh đấu, Công Nông, Đỏ, Búa Liềm… ra đời trong điều kiện ngặt nghèo, nhưng mang giá trị tư tưởng và hành động lớn lao. Qua từng dòng chữ, tư tưởng cách mạng đã len lỏi vào từng xóm làng, từng tầng lớp nhân dân, đặc biệt là giai cấp công nhân và thanh niên trí thức. Đây chính là vũ khí tư tưởng góp phần quan trọng vào thành công của Cao trào Xô viết Nghệ Tĩnh (1930 – 1931) và Cách mạng Tháng Tám năm 1945, với mốc son lịch sử – ngày 2/91945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Bản Tuyên ngôn độc lập, đánh dấu sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.

Giai đoạn 1945 – 1954: báo chí trở thành lực lượng chiến đấu trên mặt trận tư tưởng trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược. Các cơ quan báo chí lớn như Cứu quốc, Sự thật, Quân đội nhân dân, Nhân Dân… đã liên tục bám sát chiến trường, đưa tin kịp thời từ chiến hào, vùng tự do và vùng bị tạm chiếm. Hàng ngàn tin, bài đã cổ vũ tinh thần chiến đấu, vạch trần tội ác của thực dân Pháp, nâng cao tinh thần yêu nước và quyết tâm kháng chiến của toàn dân. Nhiều nhà báo đã trở chiến sĩ tuyên truyền xông pha nơi tuyến đầu, trong đó có nhiều nhà báo đã thành liệt sỹ, góp phần vào những thắng lợi của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, đỉnh cao là chiến thắng Điện Biên Phủ (1954) “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”.

Giai đoạn 1954 – 1975: báo chí cách mạng tiếp tục làm tròn sứ mệnh trong khi hai miền Nam – Bắc bị chia cắt. Ở miền Bắc, báo chí đồng hành cùng công cuộc xây dựng Chủ nghĩa xã hội, động viên toàn dân thi đua lao động, sản xuất và chi viện cho miền Nam. Ở miền Nam, báo chí cách mạng hoạt động bí mật trong điều kiện ác liệt, từ rừng núi đến đô thị, lan truyền tin tức và lý tưởng cách mạng, cổ vũ mạnh mẽ tinh thần đấu tranh anh dũng của quân và dân ta lập đổ chế độ nguỵ quyền tay sai bán nước và đánh đổi đế quốc Mỹ xâm lược. Báo Giải phóng – cơ quan ngôn luận của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam – là biểu tượng kiên cường của báo chí cách mạng trong lòng địch. Giai đoạn này, báo chí không chỉ là công cụ tuyên truyền mà còn là biểu tượng của tinh thần chiến đấu, hy sinh vì độc lập, tự do. Đỉnh cao của giai đoạn này là Chiến thắng 30/4/1975, kết thúc Chiến dịch Hồ Chí Minh, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, non sông thu về một mối, cả nước tiến lên xây dựng Chủ nghĩa xã hội.

Từ năm 1975 đến nay, đất nước thống nhất, báo chí bước vào thời kỳ phát triển mới: Xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong hòa bình. Đặc biệt, từ năm 1986, khi đất nước bước vào công cuộc đổi mới, báo chí không chỉ là “cầu nối” giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân, mà còn là lực lượng quan trọng trong cuộc chiến phát hiện, đấu tranh chống tiêu cực, phản bác các luận điệu xuyên tạc, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đồng hành cùng các phong trào thi đua yêu nước, trở thành diễn đàn quan trọng phản ánh tâm tư, nguyện vọng của Nhân dân, cổ vũ nhân tố mới, lan tỏa các giá trị nhân văn và tiến bộ xã hội. Các tờ báo lớn như Nhân Dân, Thông tấn xã Việt Nam, Đài Truyền hình Việt Nam (VTV), Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV), Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, Báo điện tử Chính phủ, Tuổi Trẻ, Lao Động, Thanh Niên, VietnamNet, VnExpress… không ngừng đổi mới nội dung và hình thức để phù hợp với yêu cầu của thời đại mới.

Báo chí Việt Nam hiện nay: Vừa đối diện thách thức, vừa mở rộng cơ hội

Theo Bộ Thông tin và Truyền thông (nay là Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch), tính đến năm 2024, cả nước có 884 cơ quan báo chí, gồm: 812 báo, tạp chí và 72 đài phát thanh truyền hình (PTTH).

Trong 812 báo, tạp chí có: 137 báo (73 báo địa phương và 64 báo trung ương); 675 tạp chí (323 tạp chí khoa học, 275 tạp chí thuộc tổ chức hội, 77 tạp chí thuộc cơ quan bộ, ngành, tôn giáo).

Trong 72 cơ quan hoạt động PTTH, gồm: 2 Đài quốc gia (Đài Tiếng nói Việt Nam – VOV và Đài Truyền hình Việt Nam – VTV); 64 Đài PTTH tỉnh, thành phố, 1 Đài Truyền hình Kỹ thuật số VTC trực thuộc VOV và 5 đơn vị hoạt động truyền hình (Báo Nhân Dân, Quốc hội Việt Nam, Truyền hình An ninh, Truyền hình Thông tấn – Vnews, Trung tâm Phát thanh – Truyền hình Quân Đội). Có 3 Đài/Đơn vị là VTV, Vnews và Đài Truyền hình thành phố Hồ Chí Minh được cấp giấy phép biên tập kênh truyền hình nước ngoài, để biên tập 49 kênh truyền hình nước ngoài.

Theo số liệu của Hội Nhà báo Việt Nam, tính đến cuối năm 2024, cả nước có khoảng 41.000 người hoạt động báo chí chuyên nghiệp trong các cơ quan báo chí, trong đó có 21.000 người được cấp Thẻ Nhà báo và 24.000 người được cấp Thẻ Hội viên Hội Nhà báo Việt Nam, trong đó đa số vừa có Thẻ Nhà báo, vừa có Thẻ Hội viên Hội Nhà báo Việt Nam.

Cũng theo số liệu của Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử, Bộ Thông tin và Truyền thông (nay là Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch), tính đến cuối năm 2024: Cả nước có 1.056 mạng xã hội được cấp phép. Tổng số lượng tài khoản người Việt Nam sử dụng mạng xã hội trong nước khoảng 110 triệu tài khoản. Tổng số tài khoản người Việt Nam sử dụng mạng của nước ngoài khoảng 203 triệu tài khoản.

Tạp chí Nghề nghiệp và Cuộc sống

Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Quốc hội luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, định hướng, đồng hành cùng sự phát triển của nền báo chí nước nhà. Minh chứng rõ nét cho điều này là Kết luận số 26-KL/TW ngày 19/12/2017 của Ban Bí thư Về kiện toàn, nâng cao chất lượng, hiệu quả tạp chí các ban đảng Trung ương hiện nay; Quyết định số 362/QĐ-TTg ngày 03/4/2019 của Thủ tướng Chính phủ Phê duyệt Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025; Quyết định số 348/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ Phê duyệt Chiến lược chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030; mới đây nhất là Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị Về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia chính là những định hướng và mở ra những cơ hội rất to lớn cho nền báo chí cách mạng Việt Nam phát triển nhanh và bền vững.

Thực hiện những định hướng lớn này, báo chí nước ta đã và đang chuyển mình mạnh mẽ để thích ứng với chuyển đổi số và hội nhập toàn cầu. Các tòa soạn hiện đại dần hình thành theo mô hình hội tụ, đa phương tiện, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (BigData), Internet vạn vật kết nối (IoT), điện toán đám mây (iCloud), phân tích hành vi độc giả… Một số cơ quan báo chí đã triển khai thành công mô hình newsroom điện tử, xuất bản bài viết dạng longform, podcast, megastory, infographics, e-magazine tích hợp multimedia, tương tác trực tuyến với độc giả.

Chuyển đổi số trong báo chí không chỉ là việc sử dụng công nghệ mới, mà còn là thay đổi tư duy làm báo, tổ chức lại quy trình sản xuất nội dung, phân phối và tương tác. Nhiều cơ quan báo chí đã xây dựng hệ thống quản trị nội dung (CMS) thông minh, tích hợp công cụ phân tích dữ liệu độc giả theo thời gian thực, cá nhân hóa nội dung để đáp ứng thị hiếu từng nhóm công chúng.

Chuyển đổi số cũng mở ra cơ hội phát triển các mô hình kinh tế báo chí mới, từ quảng cáo theo hành vi đến thu phí nội dung, từ phát hành bản tin trả phí đến hợp tác thương hiệu – sự kiện – dịch vụ truyền thông đa kênh. Một số tòa soạn lớn trong nước đã triển khai các sản phẩm truyền thông số như báo tương tác, bản tin ngắn trên nền tảng TikTok, Reels, Podcast học đường… góp phần trẻ hóa nội dung, gia tăng tương tác và mở rộng ảnh hưởng.

Tuy nhiên, thách thức cũng không nhỏ. Sự cạnh tranh khốc liệt từ mạng xã hội khiến báo chí phải nỗ lực giữ vững niềm tin công chúng. Một bộ phận người làm báo thiếu cập nhật kỹ năng công nghệ mới, tư duy nội dung còn bảo thủ, cũ kỹ. Ngoài ra, áp lực tài chính và sự sụt giảm doanh thu quảng cáo cũng đang khiến nhiều cơ quan báo chí gặp khó khăn trong duy trì hoạt động.

Tình trạng “báo hóa tạp chí”, “tư nhân hóa báo chí trá hình”, nội dung sai lệch, giật gân nhằm câu view, câu like… cũng là những nguy cơ làm xói mòn uy tín báo chí cách mạng. Để giữ vững vai trò định hướng dư luận, báo chí cần kiên định tôn chỉ, mục đích, nâng cao năng lực tự chủ, đổi mới mô hình kinh tế báo chí theo hướng đa nguồn thu, kết hợp truyền thông – dịch vụ – đào tạo – dữ liệu.

Thêm một thách thức nữa là thực hiện chủ trương sắp xếp lại tổ chức bộ máy bảo đảm tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả từ Trung ương tới các địa phương nên đã giảm mạnh các đầu mối cơ quan, đơn vị và số lượng công chức, viên chức. Trong bối cảnh đó, số lượng các cơ quan báo chí từ Trung ương tới địa phương cũng giảm đáng kể. Nhiều cơ quan báo chí phải sát nhập hoặc giải thể. Một lực lượng lớn phóng viên, nhà báo chuyên nghiệp đã phải nghỉ việc, chuyển việc, chuyển ngành, chuyển nghề. Vì vậy, những cơ quan báo chí còn tồn tại và tiếp tục hoạt động sẽ đứng trước áp lực rất lớn về nâng cao tính tự chủ, nhất là tự chủ về tài chính. Đối với số phóng viên, nhà báo vẫn trụ lại trong các cơ quan báo chí cũng đứng trước áp lực rất lớn về cạnh tranh vị trí việc làm…

Đó là những thách thức rất lớn đối với hoạt động của các cơ quan báo chí và đội ngũ phóng viên, nhà báo. Nhưng đó cũng là hội để các cơ quan báo chí và đội ngũ phóng viên, nhà báo phải chuyển mình, tiếp tục đổi mới, tiếp tục sáng tạo, bứt phá, chủ động nắm bắt các hình thức, phương thức và công nghệ làm báo mới, hiện đại theo đúng tinh thần “vừa chạy, vừa xếp hàng”. Đồng thời thực hiện có hiệu quả mục tiêu đã được Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đặt ra: “Làm tốt công tác lãnh đạo, quản lý báo chí, xuất bản. Các cơ quan truyền thông phải thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích, đối tượng phục vụ, nâng cao tính tư tưởng, nhân văn và khoa học, đề cao trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân, góp phần xây dựng văn hóa và con người Việt Nam. Quy hoạch, sắp xếp lại hệ thống báo chí đáp ứng yêu cầu phát triển, bảo đảm thiết thực, hiệu quả. Chú trọng công tác quản lý các loại hình thông tin trên Internet để định hướng tư tưởng và thẩm mỹ cho nhân dân, nhất là cho thanh niên, thiếu niên”[1].

Tạp chí Nghề nghiệp và Cuộc sống: Kết nối, lan tỏa và hội nhập

Ra đời ngày 29/9/2014, Tạp chí Nghề nghiệp và Cuộc sống là cơ quan báo chí thuộc Hiệp hội Giáo dục nghề nghiệp và Nghề Công tác xã hội Việt Nam (VAVET&SOW). Trong hơn 10 năm qua, Tạp chí đã nỗ lực khẳng định vị thế của mình như một diễn đàn chuyên sâu, kênh thông tin chính thống, đáng tin cậy trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp và Nghề Công tác xã hội.

Tạp chí điện tử Nghề nghiệp và Cuộc sống (nghenghiepcuocsong.vn)

Tôn chỉ, mục đích của Tạp chí: Tuyên truyền chủ trương đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước và chỉ đạo của Hiệp hội về giáo dục nghề nghiệp, Công tác xã hội. Tuyên truyền phổ biến các kết quả nghiên cứu khoa học, khảo sát về giáo dục nghề nghiệp. Tư vấn chọn nghề, học nghề đáp ứng việc làm trong bối cảnh phát triển kinh tế xanh, kinh tế số. Đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của hội viên thuộc Hiệp hội Giáo dục nghề nghiệp và Nghề Công tác xã hội Việt Nam. Tôn vinh, cổ vũ động viên gương tiêu biểu trong hoạt động giáo dục nghề nghiệp và Nghề Công tác xã hội nỗ lực vì cộng đồng.

Đối tượng phục vụ: Cơ quan quản lý Nhà nước trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp và Nghề Công tác xã hội. Hội viên Hiệp hội Giáo dục nghề nghiệp và Nghề Công tác xã hội Việt Nam. Các cơ sở giáo dục, đào tạo, dạy nghề. Các trung tâm Công tác xã hội, người làm Công tác xã hội. Nhà quản lý, nhà khoa học, người làm nghiên cứu về lĩnh vực công tác giáo dục, đào tạo, dạy nghề, việc làm và nghề Công tác xã hội. Học sinh, sinh viên các trường cao đẳng, đại học. Doanh nghiệp, doanh nhân. Độc giả, người sử dụng internet trong và ngoài nước…

Tạp chí đã góp phần quan trọng trong việc tuyên truyền, tư vấn, phổ biến chính sách, pháp luật, thành tựu khoa học, kỹ thuật, mô hình hiệu quả về giáo dục dạy nghề và công tác xã hội trong nước và quốc tế. Đặc biệt, Tạp chí là cầu nối thông tin giữa Hiệp hội Giáo dục nghề nghiệp và Nghề Công tác xã hội Việt Nam với hội viên, giữa các cơ sở đào tạo nghề với các doanh nghiệp, giữa chính sách Nhà nước với người lao động và cộng đồng xã hội.

Với tần suất xuất bản một kỳ/tháng, số lượng phát hành gần 2.000 bản/kỳ, Tạp chí in đã tạo dựng được thương hiệu riêng, được cán bộ quản lý, giảng viên, học sinh – sinh viên các trường nghề tín nhiệm. Phiên bản Tạp chí điện tử ngày càng phát triển, hướng đến mô hình tòa soạn hội tụ, đa phương tiện với các phường thức trình bày nội dung hiện đại: e-magazine, megastory, longform, podcast, infographic…

Đáng chú ý, năm 2020, Chi bộ Đảng và năm 2021, Công đoàn Tạp chí được thành lập đã khẳng định vai trò chính trị, tổ chức và chăm lo đời sống cán bộ, phóng viên. Đây là tiền đề vững chắc để Tạp chí phát triển bền vững, đúng định hướng.

Tạp chí Nghề nghiệp và Cuộc sống xây dựng định hướng phát triển trong thời gian tới: Tiếp tục duy trì và phát triển Tạp chí như một kênh truyền thông chính thống, chuyên sâu, có ảnh hưởng trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp và Nghề Công tác xã hội, cũng như nhiều lĩnh vực quan trọng khác. Tạp chí sẽ tiếp tục tuyên truyền, tư vấn, phổ biến chính sách, luật pháp, thành tựu khoa học – kỹ thuật trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp và Nghề Công tác xã hội; tham gia các chương trình, đề án, đề tài nghiên cứu, tư vấn chính sách với Nhà nước và các cơ quan hữu quan.

Tạp chí đang và sẽ tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại mô hình hoạt động: Với tạp chí in, sẽ từng bước giảm dần kỳ xuất bản, tập trung nâng cao chất lượng nội dung và hình thức; đồng thời sẽ số hóa tạp chí in thành định dạng PDF, gắn mã QR truy cập đọc toàn văn tạp chí in trên giao diện tạp chí điện tử. Với tạp chí điện tử (https://nghenghiepcuocsong.vn), sẽ đầu tư nâng cấp hệ thống quản trị nội dung (CMS) hiện đại theo mô hình tòa soạn hội tụ – tòa soạn số; tiếp tục đẩy mạnh áp dụng các hình thức làm báo hiện đại, trình bày đa phương tiện (megastory, longform, podcast, infographic, e-magazine…) và liên kết chặt chẽ với các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Zalo, YouTube, TikTok để lan tỏa nội dung, thu hút công chúng.

Tạp chí Nghề nghiệp và Cuộc sống đặt mục tiêu trở thành trung tâm tri thức, kết nối thực tiễn – chính sách – cộng đồng trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp và Nghề Công tác xã hội, đồng hành cùng công cuộc phát triển kinh tế – xã hội đất nước…

Kỷ niệm 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam không chỉ là dịp để tri ân các thế hệ người làm báo đã cống hiến, hy sinh cho sự nghiệp cách mạng, mà còn là lúc để mỗi nhà báo hôm nay, trong đó có đội ngũ lãnh đạo, nhà báo, phóng viên, người lao động của Tạp chí Nghề nghiệp và Cuộc sống tự soi lại mình, tự làm mới mình, tiếp nối ngọn lửa lý tưởng, đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm của người làm báo.

Giữ vững niềm tin, khát vọng và bản lĩnh nghề nghiệp trong thời đại số, báo chí cách mạng Việt Nam chắc chắn sẽ tiếp tục vươn xa, là lực lượng tiên phong xây dựng xã hội dân chủ, nhân văn, tiến bộ và phát triển bền vững./.

—————

[1] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, trang 146, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội năm 2021

 

BAN BIÊN TẬP