Hotline: 
Khái niệm “trường dạy nghề” đã lỗi thời nhưng vẫn được sử dụng trong văn bản chỉ đạo, dẫn đến nhiều cách hiểu khác nhau giữa các địa phương.
Theo Công văn số 8150/BNV-TCBC ngày 18/9/2025, Bộ Nội vụ đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nghiên cứu, rà soát và sắp xếp lại các đơn vị sự nghiệp công lập, trong đó có hệ thống cơ sở giáo dục – đào tạo.
Việc sắp xếp này được thực hiện theo tinh thần Công văn số 59-CV/BCĐ ngày 12/9/2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương về tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TW, nhằm tinh gọn tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động.
Tuy nhiên, hướng dẫn của Bộ Nội vụ đang gây nhiều tranh luận khi đề xuất:
“Tối đa mỗi tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương không quá 03 trường dạy nghề (không tính các trường tự bảo đảm chi thường xuyên trở lên)”.
Thuật ngữ “trường dạy nghề” – lỗi thời và thiếu thống nhất
Theo Nhà giáo ưu tú, Thạc sĩ Lâm Văn Quản – Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TP.Hồ Chí Minh, vấn đề lớn nhất hiện nay là sự không thống nhất giữa văn bản hướng dẫn và Luật hiện hành, dẫn tới cách hiểu và thực hiện khác nhau ở các địa phương.
Luật Giáo dục nghề nghiệp năm 2014 đã chính thức sử dụng khái niệm “cơ sở giáo dục nghề nghiệp” (bao gồm: trường cao đẳng, trường trung cấp, trung tâm giáo dục nghề nghiệp).
Thuật ngữ “trường dạy nghề” đã bị loại bỏ khỏi hệ thống pháp luật, nhưng Công văn 8150 lại tiếp tục sử dụng, khiến các địa phương lúng túng trong việc xác định phạm vi: đó là 03 trường cao đẳng, 03 trường trung cấp, hay tổng hợp cả hai?
Không chỉ vậy, công văn còn nêu đề xuất hợp nhất trung tâm GDNN và GDTX thành “trường trung học nghề” (tương đương cấp THPT, trực thuộc Sở GD&ĐT) để cung ứng dịch vụ sự nghiệp công theo khu vực liên phường, xã.
Trong khi đó, Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) – dự kiến trình Quốc hội trong kỳ họp tới – cũng bổ sung chính sách đột phá về mô hình trung học nghề, nhưng chưa có định danh rõ ràng.
“Công văn 8150 thể hiện ý muốn thay đổi hệ thống, nhưng lại sử dụng thuật ngữ không còn tồn tại. Sự thiếu thống nhất này có thể dẫn đến xáo trộn trong quy hoạch mạng lưới giáo dục nghề nghiệp”, ông Lâm Văn Quản nhấn mạnh.
Sắp xếp theo nhu cầu thực tiễn, không nên “đóng khung” con số
Chủ trương tinh gọn hệ thống là đúng đắn, song theo ông Lâm Văn Quản, việc áp dụng “một con số cứng” – tối đa 03 trường công lập – là thiếu linh hoạt và không phù hợp với thực tế phát triển kinh tế – xã hội đa dạng của từng địa phương.
Những trung tâm công nghiệp lớn như TP.HCM, Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ cần mạng lưới cơ sở GDNN đủ mạnh để đào tạo nhân lực chiến lược.
Ngược lại, các địa phương miền núi hoặc dân số ít có thể linh hoạt tổ chức ít hơn để tránh dàn trải nguồn lực.
“Việc sắp xếp không nên chạy theo số lượng mà cần dựa trên quy hoạch phát triển nhân lực, quy mô dân số, nhu cầu thị trường lao động”, ông Quản đề xuất.
Đồng quan điểm này, ông Trịnh Cao Khải – Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Du lịch Hà Nội cho rằng, việc “định lượng hóa” số lượng trường công lập là cần xem xét kỹ.
“Thu gọn đầu mối là cần thiết, nhưng nếu quá ít sẽ triệt tiêu động lực cạnh tranh. Cạnh tranh lành mạnh mới tạo ra động lực nâng cao chất lượng”, ông Khải nói.
Theo ông Khải, quy hoạch hệ thống GDNN cần bám sát chiến lược phát triển kinh tế – xã hội của từng địa phương, bảo đảm phân bổ hợp lý về ngành nghề, đồng thời tránh tư duy “bình quân cứng nhắc”.
Giữ vai trò giáo dục thường xuyên, bảo đảm học tập suốt đời
Một vấn đề khác được các chuyên gia lưu ý là việc hợp nhất trung tâm GDNN-GDTX thành “trường trung học nghề” có thể làm mai một chức năng giáo dục thường xuyên – vốn là trụ cột của chính sách học tập suốt đời.
Theo ông Lâm Văn Quản, trung tâm GDNN-GDTX hiện là đơn vị sự nghiệp đa chức năng, không chỉ đào tạo nghề mà còn thực hiện xóa mù chữ, bổ túc văn hóa, bồi dưỡng kỹ năng cho người lao động, mở lớp cộng đồng.
Nếu chuyển đổi thành trường trung học nghề, các chức năng này rất dễ bị thu hẹp hoặc biến mất.
Vì vậy, cần làm rõ thể chế, định danh và cơ chế chuyển đổi trong Luật mới, đảm bảo tính liên thông, kế thừa và giữ vai trò học tập suốt đời của mô hình cũ.
Cần bộ tiêu chí linh hoạt và phân loại theo mức độ tự chủ
Để việc sắp xếp đạt hiệu quả, ông Quản đề xuất: Thống nhất khái niệm trong luật, làm rõ “trường trung học nghề” là gì, hoạt động ra sao; Xây dựng bộ tiêu chí linh hoạt, không áp dụng cứng nhắc, dựa trên quy mô dân số, nhu cầu nhân lực, vai trò kinh tế của địa phương; Phân loại cơ sở GDNN theo mức độ tự chủ, tập trung sắp xếp các đơn vị yếu, chưa tự chủ; Khuyến khích xã hội hóa, phát triển các cơ sở GDNN ngoài công lập chất lượng cao để giảm gánh nặng ngân sách.
“Xã hội hóa là hướng đi bền vững để phát triển hệ thống GDNN hiện đại, hội nhập và hiệu quả”, ông Quản nhấn mạnh.
Chủ trương tinh gọn hệ thống giáo dục nghề nghiệp là đúng đắn và cần thiết. Tuy nhiên, để thực hiện hiệu quả, trước hết cần thống nhất khái niệm, cơ chế và mục tiêu, tránh tình trạng “mỗi nơi hiểu một kiểu”.
Việc sắp xếp phải dựa trên thực tiễn phát triển, nhu cầu nhân lực và đặc thù địa phương, thay vì chỉ căn cứ vào “con số cứng” trong văn bản hành chính.
N2