Hotline: 
“Nếu như phát triển khoa học công nghệ, chuyển đối số là phương tiện quan trọng để đưa Việt Nam đạt mục tiêu thành nước phát triển thì đột phá, đổi mới sáng tạo mới là chìa khóa vàng để làm nên kỳ tích” – Tổng bí thư Tô Lâm.
Hội nghị toàn quốc về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia được tổ chức khi chỉ còn ít ngày là kết thúc năm Giáp Thìn 2024, đất nước chuẩn bị chào đón Tết Nguyên đán và bước sang năm mới Ất Tỵ 2025 với nhiều kỳ vọng mới cho một khát vọng về một Việt Nam hùng cường chưa bao giờ ngơi nghỉ trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc.
Có lẽ chính vì thế, quan điểm trên đã được Tổng bí thư Tô Lâm đặc biệt nhấn mạnh trong bài phát biểu chỉ đạo của mình về tầm quan trọng của khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Và cũng ngay trong phần mở đầu bài phát biểu, Tổng bí thư đã không quên nhắc lại lời căn dặn “Khoa học phải gắn với sản xuất, phục vụ nhân dân” của Chủ tịch Hồ Chí Minh cách đây 63 năm, trong Đại hội lần thứ Nhất của Hội Phổ biến Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam ngay chính ở Ba Đình lịch sử – sự kiện được coi là đặt nền móng cho những bước phát triển ứng dụng khoa học để phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Hơn 6 thập kỷ sau, trong phát biểu của mình, Tổng bí thư Tô Lâm đã khẳng đỉnh, Hội nghị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia năm 2024 này chính là Đại hội toàn quốc lần lần thứ Hai được tổ chức, với quy mô và tầm vóc mới, phản ánh quyết tâm của cả hệ thống chính trị và đất nước trong việc đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
Tổng Bí thư cho rằng những quốc gia phát triển như Hoa Kỳ, Trung Quốc, Đức, Nhật Bản, hay các quốc gia nhỏ nhưng có nền kinh tế mạnh mẽ như Singapore đã chứng minh vai trò then chốt của khoa học và công nghệ trong việc chuyển đổi mô hình kinh tế và phát triển bền vững.
Tổng Bí thư khẳng định rằng để đạt mục tiêu trở thành một quốc gia công nghiệp hiện đại vào năm 2030 và một quốc gia phát triển thu nhập cao vào năm 2045, Việt Nam cần phải coi khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực chủ chốt. Đây chính là “chìa khóa vàng”, là yếu tố sống còn để vượt qua bẫy thu nhập trung bình và nguy cơ tụt hậu, đồng thời hiện thực hóa khát vọng hùng cường và thịnh vượng của dân tộc. “Tuy nhiên, phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số mới chỉ là phương tiện quan trọng để đạt tới mục đích. Đột phá, đổi mới sáng tạo mới là yếu tố kỳ diệu để làm nên kỳ tích, bởi đột phá, sáng tạo mới tạo ra bước tiến vượt bậc mang tính cách mạng, mới vượt qua rào cản, giới hạn hiện tại để đạt kết quả vượt trội, nổi bật.
“Khoán 10” trong lĩnh vực khoa học, công nghệ
Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị đã chỉ ra những định hướng chiến lược và được đông đảo cán bộ, đảng viên, nhà khoa học, cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước đồng thuận, xem đây như một “khoán 10” trong lĩnh vực khoa học và công nghệ. Sự ủng hộ này thể hiện khát vọng phát triển mãnh liệt và quyết tâm vươn lên của dân tộc.
Từ Đại hội IV, khoa học và công nghệ đã được xác định là cuộc cách mạng, và đến nay, là quốc sách hàng đầu. Nhiều Nghị quyết quan trọng như Nghị quyết 20, Nghị quyết 52, Nghị quyết 36 đã được ban hành, mang lại kết quả tích cực, đóng góp vào sự phát triển của đất nước như ngày nay.
Tổng Bí thư Tô Lâm cũng chỉ ra rằng kết quả thực hiện các nghị quyết của Trung ương về khoa học và công nghệ vẫn chưa đáp ứng được kỳ vọng. Các vấn đề tồn tại vẫn còn nhiều rào cản, bao gồm thiếu nguồn lực, cơ chế, chính sách chưa đủ mạnh, cùng với việc thiếu sự đổi mới trong tổ chức và triển khai. Tổng Bí thư đã đề nghị cần phải khẩn trương thực hiện các giải pháp đột phá để giải quyết những tồn tại này, đặc biệt là khâu tổ chức thực hiện.
Tổng Bí thư cho rằng Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị cần được triển khai một cách mạnh mẽ, coi đây là “Nghị quyết giải phóng tư duy khoa học”, “Nghị quyết của hành động” và là nền tảng cho sự phát triển mạnh mẽ trong thời kỳ mới. Các ngành, các cấp cần tập trung vào những vấn đề thực tiễn mà đất nước đang đòi hỏi, để tạo ra những bước đột phá quan trọng trong việc phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số.
Dữ liệu được coi là tài nguyên mới
Một trong những điểm quan trọng trong bài phát biểu là các quan điểm, định hướng chiến lược nhằm phát triển khoa học công nghệ và chuyển đổi số. Tổng Bí thư nhấn mạnh cần coi đầu tư vào khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là chiến lược lâu dài, chấp nhận có rủi ro và độ trễ trong triển khai. Đặc biệt, dữ liệu phải được coi là tài nguyên mới, là “không khí và ánh sáng” của kỷ nguyên mới, giúp đổi mới phương thức sản xuất và kinh doanh.
Đột phá trong khoa học, công nghệ cần tập trung vào các lĩnh vực có tiềm năng lớn như vật lý và năng lượng, công nghệ thông tin và truyền thông, y học, sinh học, công nghệ không gian, vật liệu và môi trường, công nghệ blockchain và Internet vạn vật (IoT), cũng như các công nghệ thực tế ảo, robot và tự động hóa. Tổng Bí thư cũng đặc biệt lưu ý đến việc cần phải chuyển từ việc chỉ ứng dụng và làm chủ công nghệ sang xây dựng năng lực sáng tạo đột phá, tận dụng cơ hội từ Cách mạng Công nghiệp 4.0 để “đi tắt, đón đầu” và làm chủ tương lai.
Tổng Bí thư cũng đã đưa ra những nhiệm vụ, giải pháp cụ thể, trong đó yêu cầu Nhà nước, doanh nghiệp, trí thức, nhà khoa học và toàn dân phải cùng nhau hành động để hiện thực hóa các mục tiêu của Nghị quyết 57. Cần phải hoàn thiện thể chế pháp lý, xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ đột phá, tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao và đảm bảo an ninh, an toàn dữ liệu.
Tầm nhìn và triển vọng tương lai
Trong số các giải pháp, Tổng Bí thư nhấn mạnh 8 nhiệm vụ quan trọng, trong đó có việc thống nhất nhận thức và hành động, khẩn trương hoàn thiện thể chế và chính sách, sắp xếp lại bộ máy khoa học công nghệ, ưu tiên bố trí ngân sách cho khoa học công nghệ, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đầu tư vào cơ sở hạ tầng công nghệ và chuyển đổi số, tập trung vào các ngành có lợi thế, và đẩy mạnh hợp tác quốc tế.
Tổng Bí thư yêu cầu các cơ quan, đơn vị phải có kế hoạch cụ thể, bám sát mục tiêu Nghị quyết 57, đồng thời khẩn trương hoàn thiện các cơ chế chính sách để tháo gỡ các rào cản phát triển. Năm 2025 sẽ là năm đầu tiên thực hiện Nghị quyết này, Chính phủ cần phải bố trí ít nhất 3% ngân sách cho khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, đồng thời tăng cường sự kết nối và chia sẻ dữ liệu trong các lĩnh vực quan trọng như dân cư, giáo dục, ngân hàng và đất đai.
Tổng Bí thư Tô Lâm cũng đặc biệt nhấn mạnh rằng, trong năm 2025, cần đảm bảo 100% thủ tục hành chính liên quan đến doanh nghiệp sẽ được thực hiện trực tuyến, đồng thời phát triển Trung tâm dữ liệu quốc gia, tạo nền tảng cho chuyển đổi số toàn diện.
Phát biểu của Tổng Bí thư đã vạch ra một con đường rõ ràng để Việt Nam có thể vượt qua các thách thức hiện tại và vươn lên mạnh mẽ trong tương lai. Với quyết tâm, sự đồng lòng và hành động mạnh mẽ từ Đảng, Nhà nước và toàn dân, việc đẩy mạnh phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số sẽ là yếu tố quyết định để đất nước thực hiện thành công mục tiêu trở thành quốc gia công nghiệp hiện đại vào năm 2030 và quốc gia phát triển thu nhập cao vào năm 2045.
Tổng Bí thư cũng bày tỏ sự tin tưởng vào khả năng của các trí thức, nhà khoa học và doanh nhân Việt Nam, cho rằng sự sáng tạo và đột phá sẽ là chìa khóa để xây dựng một Việt Nam phát triển thịnh vượng trong tương lai.
Phan Long