Hotline: 
Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) là loại thuế trực thu đánh vào thu nhập thực nhận của các cá nhân trong một năm, từng tháng hoặc từng lần. Thực trạng cho thấy, hành vi trốn thuế, gian lận thuế ngày càng phức tạp, tinh vi, một phần do hiểu biết của người dân và doanh nghiệp chưa cao hoặc do quy định về thuế rắc rối khiến người dân không sẵn sàng nộp thuế.
Từ khi nước ta thực hiện đổi mới, Đảng và Nhà nước đã chủ trương phát triển nền kinh tế nhiều thành phần theo định hướng xã hội chủ nghĩa, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho các thành phần trong xã hội có thể tự do sản xuất, kinh doanh theo pháp luật, trong đó có việc tự do lựa chọn loại hình doanh nghiệp.
Hiện nay, trong các khoản thu về thuế, thuế thu nhập cá nhân là khoản thu đặc thù, mặc dù thuế thu nhập cá nhân không phải là khoản thu lớn nhưng lại có ý nghĩa quan trọng, được pháp luật ghi nhận là quyền và là nghĩa vụ mà mọi công dân có thu nhập, không phân biệt về nghề nghiệp hay địa vị xã hội phải thực hiện ngay cả với thu nhập thường xuyên hay không thường xuyên. Vì thuế là nguồn thu lớn cho ngân sách nhà nước để đảm bảo các phúc lợi xã hội cho người dân.
Tuy nhiên, việc quản lý thuế đối với các doanh nghiệp này vẫn còn nhiều bất cập. Mặc dù luật thuế đã ra đời và thực hiện một thời gian khá dài nhưng công tác quản lý chưa chặt chẽ, vẫn còn nhiều kẽ hở vì vậy một số doanh nghiệp đã sử dụng trốn lậu thuế, do đó một trong những nhiệm vụ của ngành thuế là phải tăng cường chống thất thu thuế nhằm tránh thất thoát cho ngân sách Nhà nước.
Căn cứ điều 3 Luật thuế thu nhập cá nhân 2007 được sửa đổi năm 2012 quy định chịu thuế bao gồm thu nhập từ kinh doanh; thu nhập từ tiền lương, tiền công; thu nhập từ đầu tư vốn; thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản; thu nhập từ trúng thưởng; thu nhập từ bản quyền; thu nhập từ nhượng quyền thương mại.
Hiện nay, việc nhiều cá nhân, tổ chức luôn luôn tìm cách tránh né nghĩa vụ nộp thuế đã trở thành một hiện tượng phổ biến. Tuy nhiên, nếu như trốn thuế mà có dấu hiệu tội phạm thì theo quy định mới của Bộ Luật Hình Sự 2015, bản thân các doanh nghiệp cũng sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Trong thuế TNCN chuyển nhượng bất động sản phải nộp thuế TNCN với mức thuế suất là 2%. Các cá nhân thường khai giá bán thấp hơn giá của Ủy ban nhân dân tỉnh hoặc tạo ra các hồ sơ, giấy tờ hay các giao dịch hợp pháp để đi vòng và khiến các giao dịch đi đến bước cuối cùng gian lận được khoản thuế TNCN đáng nhẽ phải nộp.
Liên quan đến vấn đề chống thất thu thuế trong hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản, ngày 12/01/2022, Bộ Tài chính có Công văn số 438/BTC-VP về việc chống thất thu thuế trong hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản (BĐS). Sau đó, Bộ Tư Pháp cũng có công văn yêu cầu thống nhất chống thất thu thuế trong chuyển nhượng BĐS bằng Công văn số 489/BTP-BTTP ngày 22/2/2022.
Giới nghệ sĩ cũng luôn biết cách để giảm khoản thuế TNCN họ phải nộp, đó chính là hướng đến các khoản thu nhập được miễn thuế và né tránh các khoản thu nhập chịu thuế được quy định trong Luật Thuế thu nhập cá nhân. Trước hết là “chiêu” thành lập doanh nghiệp để hợp thức hóa chi phí hợp lý, bởi thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) thấp hơn thuế TNCN rất nhiều, nhất là từ khi bỏ đi quy định được trừ 25% thu nhập trước khi tính thuế TNCN.
Thực tế cho thấy, không thể đánh đồng việc các nghệ sĩ thành lập doanh nghiệp là để trốn thuế, song có thể nói bằng cách thành lập doanh nghiệp, luôn có lợi cho các nghệ sĩ, đặc biệt nhìn từ góc độ nộp thuế TNCN. Theo đó tiền thù lao hàng trăm triệu mỗi show diễn của nghệ sĩ thay vì phải khấu trừ 10% thuế TNCN tạm thu, được biến thành doanh thu công ty.
Đối với nguồn thu nhập từ Youtube, Facebook, Google, Bộ Thông tin và Truyền thông cho biết, ở Việt Nam tính đến cuối năm 2020 có khoảng 15.000 kênh YouTube bật nút kiếm tiền. Tuy nhiên, chỉ 30% trong số đó, tương đương khoảng 5.000 kênh, chịu sự quản lý từ các công ty mạng của YouTube tại Việt Nam. Có nghĩa cơ quan thuế chỉ nắm được thông tin của khoảng 5.000 kênh trên tổng 15.000 kênh để yêu cầu đóng thuế hoặc các cá nhân tự chủ động đóng thuế.
Điển hình vào ngày 26/4/2022, Cục Thuế Quảng Ninh cho biết, ông Đoàn Văn Thái (ở xã Tân Lập, huyện Đầm Hà) là chủ kênh YouTube TCTV đã bị truy thu thuế 810 triệu đồng sau khi hưởng lợi 11 tỷ đồng trong vòng 4 năm. Theo quy định, các cá nhân nhận thu nhập từ các tổ chức như Facebook, Google, YouTube… được xếp vào dạng cá nhân kinh doanh. Nếu thu nhập từ kinh doanh mà doanh thu từ 100 triệu đồng một năm trở lên thì phải nộp thuế.
Mức thuế là 7% trên thu nhập (gồm 5% thuế giá trị gia tăng, 2% thuế thu nhập cá nhân). Cơ quan thuế huyện Đầm Hà tiến hành truy thu số tiền 595 triệu đối với thuế giá trị gia tăng (5%) và 216 triệu đối với thuế thu nhập cá nhân (2%), tổng số tiền thuế phải nộp là 810 triệu đồng.
Hoạt động chuyển nhượng vốn góp và nhượng quyền thương mại thời gian qua diễn ra khá sôi động. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp đã cố tình né tránh nghĩa vụ thuế bằng cách ghi trên hợp đồng khai báo với cơ quan thuế giá chuyển nhượng chỉ bằng giá vốn, không phát sinh thu nhập để không phải nộp thuế. Có trường hợp, hợp đồng chuyển nhượng ghi giá trị cao nhưng thu nhập phát sinh thấp.
Trên thực tế, cá nhân chuyển nhượng vốn chưa kê khai nộp thuế TNCN từ hoạt động chuyển nhượng vốn, chưa có chứng từ nộp thuế TNCN nhưng cơ quan cấp giấy đăng ký kinh doanh, giấy chứng nhận đầu tư vẫn làm thủ tục cho chuyển quyền sở hữu. Việc kê khai thuế do cá nhân tự giác, nếu không kê khai, cơ quan thuế cũng không có cơ sở để tính thuế. Việc tìm ra bằng chứng để thu thuế không hề đơn giản, bởi các tổ chức, cá nhân đã sử dụng nhiều chiêu thức để “né” số thuế phải nộp.
Kê khai thuế sai tức là vi phạm hành chính. Giả sử thu nhập 100 triệu đồng nhưng kê khai nhầm là 80 triệu đồng hoặc vô tình kê sai, quên chưa quyết toán thuế. Những trường hợp như vậy thì không đến mức xử lý hình sự, chỉ bị phạt hành chính, cơ quan thuế sẽ truy thu phần thuế còn thiếu và áp dụng các biện pháp xử phạt bổ sung. Vấn đề là có khá nhiều người chủ quan hoặc không nhận thức được tầm quan trọng của việc tự giác kê khai, nộp thuế TNCN.
Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 còn diễn biến phức tạp, nhằm đồng hành và hỗ trợ người nộp thuế có thể thực hiện việc khai thuế, nộp hồ sơ khai thuế được thuận lợi, Tổng Cục thuế tiếp tục triển khai việc khai quyết toán thuế TNCN thông qua các ứng dụng điện tử. Cụ thể, với trường hợp chưa có tài khoản giao dịch thuế điện tử với cơ quan thuế thì khai qua ứng dụng Hỗ trợ kê khai thuế rồi nộp hồ sơ giấy qua đường bưu điện sau khi đã gửi dữ liệu trên Cổng thông tin điện tử Tổng Cục thuế.
Hai Hoàng