Hotline: 
Từ thực tiễn hơn 20 năm vận hành hệ thống giáo dục nghề nghiệp, nhiều chuyên gia, nhà quản lý khu vực phía Nam cho rằng, việc sửa đổi Luật GDNN cần đảm bảo giữ vững tính ổn định hệ thống, tránh thay đổi cơ học cấu trúc, lãng phí nguồn lực xã hội và ngân sách Nhà nước. Đồng thời, Luật phải thực hiện phân quyền thực chất cho các cơ sở đào tạo và cơ cấu lại hợp lý hệ thống đào tạo nhân lực phù hợp với nhu cầu của nền kinh tế số và hội nhập quốc tế.
Không cần mở thêm trường trung học nghề
Ông Tô Xuân Giao – Ủy viên Ban Thường vụ, Phó trưởng Văn phòng đại diện Hiệp hội Giáo dục nghề nghiệp & Nghề công tác xã hội Việt Nam tại thành phố Hồ Chí Minh cho biết, mỗi năm cả nước có khoảng 1 triệu lao động qua đào tạo nghề tham gia thị trường lao động. Trong khi đó, hệ thống gần 480 trường trung cấp công lập và ngoài công lập hiện nay đang vận hành hiệu quả, đóng vai trò quan trọng trong đào tạo nhân lực có kỹ năng nghề cho nền kinh tế.
Theo ông Tô Xuân Giao, việc thành lập thêm trường trung học nghề là không cần thiết, sẽ lãng phí hàng ngàn tỷ đồng đầu tư cho hệ thống trung cấp nghề đang vận hành hiệu quả.
Theo ông Giao, việc dự thảo Luật đề xuất thành lập thêm trường trung học nghề là không cần thiết, dễ dẫn đến dàn trải, phân tán nguồn lực và lãng phí hàng ngàn tỷ đồng đầu tư đã đổ vào các trường trung cấp nghề hiện hữu. Ông Giao đề xuất, nên giữ nguyên hệ thống các trường trung cấp nghề hiện tại. Nếu cần, có thể sáp nhập các Trung tâm Giáo dục thường xuyên đủ điều kiện về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên vào hệ thống này hoặc các trường cao đẳng nghề.
Đáng chú ý, ông Tô Xuân Giao nhấn mạnh, cần chấm dứt tình trạng một số đại học tiếp tục đào tạo trình độ cao đẳng, bởi việc này gây xáo trộn phân luồng, ảnh hưởng đến chỉ tiêu tuyển sinh của các trường nghề và làm giảm sức hút đối với đào tạo nghề. “Việc thành lập thêm trường trung học nghề là không cần thiết, sẽ lãng phí hàng ngàn tỷ đồng đầu tư cho hệ thống trung cấp nghề đang vận hành hiệu quả”, ông Giao nêu rõ.
Liên thông linh hoạt, cơ cấu đào tạo đáp ứng thị trường lao động số
Ở góc độ quản lý nhân lực, ông Trần Anh Tuấn – Phó Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp thành phố Hồ Chí Minh chỉ ra thực trạng lâu nay là sự phân biệt giữa bằng trung cấp nghề và bằng trung học phổ thông trong liên thông khiến người học e ngại chọn học nghề. Ông đề nghị Luật sửa đổi phải quy định rõ, tốt nghiệp trung cấp nghề được liên thông lên cao đẳng, đại học mà không bị phân biệt để tăng giá trị văn bằng, tạo động lực thu hút người học.
Ông Trần Anh Tuấn cho rằng, cần cơ chế liên thông linh hoạt để không bị “phân biệt” giá trị bằng cấp.
Giữ ổn định hệ thống, phân quyền thực chất và tăng hiệu quả phân luồng
Ông Phạm Văn Tường – Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Kỹ thuật Công nghệ Quy Nhơn cho rằng, sau gần 20 năm, hệ thống giáo dục nghề nghiệp Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực kỹ năng cho nền kinh tế. Tuy nhiên, vẫn còn một số tồn tại: chất lượng đào tạo chưa đồng đều, quy hoạch mạng lưới chưa thống nhất, số lượng người học chưa đáp ứng được nhu cầu.
Theo ông Phạm Văn Tường, kiến nghị cần phân quyền thực chất cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.
Theo ông Tường, Luật sửa đổi cần giữ lại các nội dung đã ổn định, kế thừa các quy định hợp lý của luật hiện hành, chỉ chỉnh sửa những bất cập nhỏ, tuyệt đối tránh “đập đi làm lại” gây xáo trộn hệ thống. Ông đề nghị giữ nguyên các trình độ đào tạo hiện có (cao đẳng, trung cấp, sơ cấp), đồng thời bổ sung đào tạo trình độ trung học nghề nhưng giao cho các trường cao đẳng, trung cấp đủ điều kiện thực hiện, không thành lập thêm trường trung học nghề mới để tránh tăng biên chế, cồng kềnh bộ máy. “Luật sửa đổi cần kế thừa những điểm đã ổn định, tuyệt đối tránh ‘đập đi làm lại’, không áp đặt duy ý chí gây xáo trộn hệ thống đào tạo nghề”, ông Tường nhấn mạnh.
Ngoài ra, ông Tường và nhiều chuyên gia phía Nam cùng thống nhất kiến nghị cần phân quyền thực chất cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Theo đó, các trường cần được tự chủ trong việc quyết định chỉ tiêu, phương thức tuyển sinh và mở ngành, nghề đào tạo mới. Cơ quan quản lý Nhà nước chỉ nên ban hành danh mục ngành nghề đào tạo và giao quyền cho Hội đồng trường các trường nghề phê duyệt.
Về tổ chức bộ máy quản trị, ông Tường đề xuất chỉ thành lập Hội đồng trường tại các trường cao đẳng, trung cấp thực hiện tự chủ theo Nghị định 60/NĐ-CP. Đồng thời, cần quy định rõ vị trí Chủ tịch Hội đồng trường đồng thời là Bí thư cấp ủy nhằm đảm bảo sự thống nhất, phù hợp với Quy định 125-QĐ/TW của Đảng.
Ông Nguyễn Phan Anh Quốc đồng tình với việc không thành lập trường trung học nghề mới, mà giao chức năng này cho các trường cao đẳng, trung cấp đủ điều kiện.
Về vai trò phân luồng và đồng bộ mạng lưới cơ sở đào tạo, ông Nguyễn Phan Anh Quốc – Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Công nghệ – Năng lượng Khánh Hòa cho rằng, Dự thảo Luật cần xác định rõ vai trò phân luồng, đồng thời quy hoạch mạng lưới cơ sở đào tạo nghề phải đồng bộ với hệ thống đại học và trung tâm giáo dục thường xuyên thì mới bảo đảm luồng di chuyển người học hiệu quả. Ông cũng nhất trí giữ nguyên trình độ trung cấp như một bậc đào tạo chính thức trong hệ thống giáo dục nghề nghiệp và bổ sung chương trình đào tạo trung học nghề, nhưng tuyệt đối không thành lập trường trung học nghề mới, mà giao chức năng này cho các trường cao đẳng, trung cấp đủ điều kiện.
Từ thực tiễn vận hành hệ thống giáo dục nghề nghiệp khu vực phía Nam, các chuyên gia đều thống nhất, Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) cần giữ tính ổn định hệ thống, tránh lãng phí nguồn lực, thực hiện phân quyền thực chất cho các cơ sở đào tạo nghề, phân luồng hiệu quả và bảo đảm cơ cấu đào tạo phù hợp với nhu cầu nhân lực kỹ năng cao trong thời đại số và hội nhập quốc tế./.
Thanh Quang