Hotline: 
Như mọi ngày, căn phòng tư vấn nhỏ tại Trung tâm Công tác xã hội và Quỹ Bảo trợ trẻ em Hà Nội như ấm lên bởi những cuộc trò chuyện đầy sẻ chia. Chín con người – chín số phận khác nhau, từng có những ngày tháng lang thang trên phố, hôm nay cùng ngồi lại, lắng nghe và được lắng nghe. Buổi tư vấn do Phòng Tư vấn và Trợ giúp của Trung tâm tổ chức không chỉ là một buổi làm việc chuyên môn đơn thuần, mà là hành trình kết nối – giữa niềm tin và sự đổi thay.
Họ là những người từng bươn chải giữa dòng đời: hai người mẹ trẻ dắt con đi xin ăn, xin tiền nơi công cộng; hai đứa trẻ lang thang không người giám hộ, và năm người từng nhiều lần được Trung tâm tiếp nhận. Mỗi người đến với Trung tâm bằng một lý do khác nhau – đó có thể là sự bế tắc, là lỡ bước, hay chỉ đơn giản là khát vọng tìm lại chính mình.
Nhân viên tư vấn của Trung tâm đã bắt đầu buổi gặp bằng những câu hỏi nhẹ nhàng, bằng ánh mắt ấm áp thay cho phán xét. Không chỉ hỏi han sức khỏe hay hoàn cảnh, họ dành thời gian lắng nghe từng câu chuyện – những câu chuyện mà có lẽ lâu lắm rồi không ai hỏi đến. Có chị Nguyễn Thị L., 34 tuổi, từng bồng con đi dọc các con phố ở quận Hoàn Kiếm để xin tiền qua ngày. Khi được hỏi, chị chỉ cười buồn: “Tôi không nghĩ ai lại muốn sống như thế này. Nhưng khi con đói, tôi không biết làm gì khác.” Chính trong những cuộc trò chuyện ấy, các nhân viên tư vấn đã nhẹ nhàng phân tích, giúp chị hiểu rằng hành vi xin ăn, xin tiền nơi công cộng không chỉ vi phạm quy định mà còn khiến chị và con dễ tổn thương, dễ bị lợi dụng. Họ giới thiệu cho chị về Quyết định 2252/QĐ-UBND của thành phố Hà Nội – chính sách nhân văn nhằm tập trung, hỗ trợ, giúp người lang thang có cơ hội bắt đầu lại.
Không dừng lại ở việc “nói cho hiểu”, các buổi tư vấn của Trung tâm luôn được thiết kế riêng cho từng nhóm đối tượng. Với người cao tuổi, các nhân viên hướng dẫn cách chăm sóc sức khỏe, chế độ dinh dưỡng hợp lý, và quan trọng hơn cả – là giúp họ tìm lại cảm giác được quan tâm, được lắng nghe. Có cụ ông từng sống lang thang hơn 10 năm, chia sẻ trong buổi tư vấn rằng: “Tôi tưởng mình vô hình trong mắt người đời, nhưng hôm nay mới thấy vẫn có người quan tâm đến mình thật lòng.”
Với nhóm trẻ em, các buổi tham vấn trở thành lớp học nhỏ, nơi các em được trò chuyện về tâm lý tuổi dậy thì, được hướng dẫn kỹ năng tự bảo vệ, phòng tránh xâm hại, bóc lột lao động. Có em lần đầu tiên hiểu rằng việc “đi theo người lạ cho kẹo” hay “nhận làm thuê không rõ nơi ở” đều tiềm ẩn nguy hiểm. Một em nhỏ 13 tuổi từng sống lang thang quanh bến xe Giáp Bát đã nói sau buổi tư vấn: “Cháu muốn đi học lại, cháu sợ bị đánh, bị bắt đi xa.” Câu nói ngắn ngủi ấy chính là động lực để những người làm công tác xã hội tiếp tục bền lòng trên con đường đầy thử thách này.
Đặc biệt, nhóm phụ nữ mang thai hoặc đang nuôi con nhỏ được tư vấn kỹ về quyền và nghĩa vụ làm cha mẹ, về chăm sóc thai kỳ an toàn, nuôi dạy con khoa học. Nhiều chị lần đầu tiên nghe đến khái niệm “chăm sóc sức khỏe tinh thần sau sinh” – điều tưởng chừng xa xỉ với những người phải mưu sinh từng ngày. Những kiến thức ấy, khi được truyền đạt bằng sự thấu hiểu và kiên nhẫn, đã gieo mầm hy vọng vào trái tim họ: rằng họ hoàn toàn có thể sống khác đi, làm lại từ đầu.
Kết thúc buổi tư vấn, không khí trong phòng như khác hẳn. Những ánh mắt từng u buồn giờ đã ánh lên niềm tin. Một người phụ nữ ôm con, rụt rè nói với nhân viên tư vấn: “Tôi muốn xin học nghề, để sau này còn nuôi con.” Có lẽ, đó là câu nói giản dị nhưng đáng giá nhất – bởi nó cho thấy một cánh cửa mới đang mở ra.
Những người làm truyền thông xã hội, khi đến và chứng kiến những buổi tư vấn như thế, có thể dễ dàng cảm nhận được sự thay đổi – không chỉ ở đối tượng được giúp đỡ, mà còn ở chính những người trao đi yêu thương. Công việc của họ không chỉ là “tư vấn” hay “giáo dục”, mà là khơi dậy lòng tự trọng, đánh thức phần con người tốt đẹp trong mỗi số phận từng bị bỏ quên. Mỗi câu chuyện được ghi lại, mỗi hình ảnh được chia sẻ trên báo, trên mạng xã hội – nếu được kể bằng trái tim – sẽ góp phần lan tỏa thông điệp: Không ai bị bỏ lại phía sau nếu chúng ta chịu lắng nghe nhau.
Trung tâm Công tác xã hội và Quỹ Bảo trợ trẻ em Hà Nội vẫn đang âm thầm tiếp nối những hành trình ấy mỗi ngày. Không ồn ào, không khoa trương, họ bền bỉ tổ chức các hoạt động tư vấn, trị liệu tâm lý, đào tạo nghề, kết nối việc làm… để giúp các đối tượng lang thang yên tâm lưu trú, tuân thủ quy định và sớm tái hòa nhập cộng đồng. Mỗi buổi tư vấn là một câu chuyện về lòng nhân ái, về những bàn tay chìa ra đúng lúc – đôi khi chỉ cần một lời động viên, một ánh mắt tin tưởng, đã đủ để ai đó muốn sống khác đi.
Nhìn rộng hơn, công tác truyền thông về người lang thang không chỉ dừng ở việc “kể lại hoàn cảnh”, mà cần truyền cảm hứng về sự thay đổi. Đó là hành trình từ bóng tối ra ánh sáng – từ sự mặc cảm sang tự tin, từ phụ thuộc sang chủ động. Mỗi bài viết, mỗi phóng sự, mỗi bức ảnh được chia sẻ cần được nhìn bằng lăng kính của sự tôn trọng: tôn trọng nhân phẩm, tôn trọng hành trình làm người. Bởi phía sau mỗi “đối tượng lang thang” là một con người với ký ức, nỗi đau và cả ước mơ rất thật.
Trong dòng chảy hối hả của đô thị hiện đại, khi mọi thứ diễn ra quá nhanh, việc dừng lại để lắng nghe một câu chuyện đời thường – như buổi tư vấn ngày 26/9 vừa qua – chính là cách để chúng ta giữ lại phần nhân văn của xã hội. Và cũng chính từ những nỗ lực nhỏ bé đó, một thành phố nhân ái hơn, một cộng đồng biết sẻ chia hơn đang dần hình thành.
PV