Hotline: 
Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tỉnh Đắk Lắk vừa công bố kết luận thanh tra đối với Ngân hàng TMCP Xuất Nhập khẩu Việt Nam – Chi nhánh Đắk Lắk (Eximbank Đắk Lắk), chỉ ra một số vi phạm nghiêm trọng liên quan đến hoạt động cấp tín dụng. Một trong các vi phạm là việc cấp tín dụng cho 33 khách hàng để tất toán các khoản vay tại Công ty Tài chính Cổ phần Điện lực (EVN Finance). Quá trình thẩm định và phê duyệt tín dụng cũng có nhiều sai sót, tiềm ẩn rủi ro lớn cho ngân hàng.
Theo kết luận thanh tra, Eximbank Đắk Lắk đã cấp tín dụng cho 33 khách hàng nhằm mục đích tất toán các khoản vay tại EVN Finance trước hạn. Hành động này vi phạm quy định của NHNN về việc cho vay để trả nợ trước hạn tại tổ chức tín dụng khác, làm gia tăng rủi ro đối với hệ thống ngân hàng.
Kết luận thanh tra đối với Ngân hàng TMCP Xuất Nhập khẩu Việt Nam – Chi nhánh Đắk Lắk (Eximbank Đắk Lắk).
Cụ thể, trong số 33 khách hàng, có 27 khách hàng đã ký hợp đồng tín dụng với Eximbank Đắk Lắk vào ngày 27/6/2024, với thời hạn cho vay kéo dài đến năm 2032. Tuy nhiên, các khoản vay tại EVN Finance chỉ có thời hạn đến năm 2027. Việc gia hạn khoản vay vượt quá thời gian còn lại của khoản vay gốc đã vi phạm quy định về thời hạn cho vay tại Thông tư 39/2016/TT-NHNN và các văn bản sửa đổi bổ sung. Điều này làm sai lệch mục đích cấp tín dụng và gây mất cân đối trong quản lý rủi ro của ngân hàng.
Ngoài vi phạm về thời hạn cho vay, Eximbank Đắk Lắk còn mắc phải nhiều sai sót trong quy trình thẩm định tín dụng. Cơ quan thanh tra cho biết ngân hàng không thực hiện đầy đủ quy trình thẩm định khách hàng trước khi trình phê duyệt. Kết quả là, có 29 khách hàng không đáp ứng đủ tiêu chí “hoạt động kinh doanh có lãi và không lỗ lũy kế trong hai năm gần nhất” nhưng vẫn được cấp tín dụng. Vi phạm này vi phạm các quy định nội bộ của Eximbank tại Quyết định 10989/2022/EIB/QĐ-TGĐ ngày 30/12/2022 về nghiệp vụ cho vay tái tài trợ cho khách hàng doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, ngân hàng còn sai sót trong việc xác định giá trị tài sản bảo đảm. Các khoản vay được bảo đảm bằng hệ thống máy móc, thiết bị sản xuất điện đã sử dụng từ bốn năm trước, thuộc nhóm tài sản có tính thanh khoản thấp. Tuy nhiên, Eximbank Đắk Lắk đã định giá các tài sản này cao hơn mức chuẩn quy định tại Quyết định số 73/2024/EIB/QĐ-HĐQT ngày 13/3/2024 của Hội đồng Quản trị Eximbank. Hành động này đã khiến giá trị khoản vay vượt quá giá trị thực tế của tài sản cố định, làm tăng rủi ro nếu phải xử lý tài sản bảo đảm.
Quy trình phê duyệt tín dụng tại Eximbank Đắk Lắk cũng thiếu chặt chẽ và minh bạch. Hội đồng tín dụng cấp cao đã phê duyệt các khoản vay dựa trên đề xuất thẩm định của chi nhánh mà không tuân thủ đầy đủ các quy định của NHNN và các quy định nội bộ của ngân hàng. Đặc biệt, có đến 2/3 thành viên trong Hội đồng tín dụng cấp cao có liên quan đến các khoản vay vi phạm, gây nghi ngờ về tính khách quan trong quá trình ra quyết định.
Một trong những vấn đề nghiêm trọng được nêu ra là Eximbank Đắk Lắk tái tài trợ cho 27 khoản vay của khách hàng tại EVN Finance. Các khoản vay này trước đó đã được tái tài trợ tại BIDV Sơn Tây và Ngân hàng TMCP Nam Á, với thời hạn đến năm 2027. Tuy nhiên, Eximbank Đắk Lắk không chỉ tái tài trợ mà còn cấp thêm 135 tỷ đồng cho các khách hàng này, kéo dài thời hạn vay đến năm 2032.
Thanh tra nhận định rằng hành động này tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt là về dòng tiền. Các dự án điện mặt trời liên quan đã hoạt động hơn 3,5 năm, tương đương với 50% thời gian hoàn vốn dự tính. Giá trị tài sản cố định của các dự án này cũng đã được EVN Finance cho vay bổ sung trước đó. Do đó, khoản vay của Eximbank Đắk Lắk gần như tương đương với giá trị còn lại của dự án, trong khi vốn tự có của khách hàng trong đầu tư hệ thống điện mặt trời là không đáng kể. Điều này khiến rủi ro thu hồi vốn chủ yếu thuộc về Eximbank Đắk Lắk.
Ngoài ra, các rủi ro vận hành bao gồm nguy cơ cháy nổ do chập điện, sét đánh, và việc khách hàng vi phạm thỏa thuận chuyển doanh thu qua tài khoản thanh toán tại Eximbank Đắk Lắk. Một số khách hàng đã tự ý ký phụ lục thay đổi tài khoản nhận thanh toán với Công ty Điện lực, làm giảm khả năng kiểm soát nguồn thu.
Rủi ro không thu hồi đủ nợ vay trong trường hợp phải xử lý tài sản đảm bảo do việc xác định mức cho vay quá cáo so với mức tiêu chuẩn theo quy định thì khả năng thu hồi nợ cũng rất thấp.
NHNN cũng kiến nghị Hội đồng Quản trị Eximbank xem xét xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân có liên quan theo quy định.
Trước những sai phạm trên, Cơ quan Thanh tra, Giám sát NHNN tỉnh Đắk Lắk yêu cầu Giám đốc Eximbank Đắk Lắk nghiêm túc kiểm điểm và có biện pháp khắc phục để hạn chế rủi ro. Đồng thời, ngân hàng phải tuân thủ quyết định xử phạt vi phạm hành chính (nếu có) liên quan đến các sai phạm trong thanh tra.
NHNN cũng kiến nghị Hội đồng Quản trị Eximbank xem xét xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân có liên quan theo quy định nội bộ. Việc xử lý nghiêm các sai phạm này nhằm đảm bảo tính minh bạch trong hoạt động cấp tín dụng, bảo vệ sự an toàn tài chính của ngân hàng và tránh rủi ro hệ thống./.
Thanh Quang