Hotline: 
Chỉ trong thời gian ngắn, hàng loạt vụ “bắt cóc online” đã xảy ra, khiến nhiều học sinh, sinh viên hoang mang, thậm chí gia đình phải chuyển hàng tỉ đồng cho kẻ lừa đảo. Vì sao giới trẻ lại dễ sập bẫy và cần làm gì để tự bảo vệ mình?
Trong ít tuần qua, dư luận cả nước liên tục rúng động bởi hàng loạt vụ “bắt cóc online”. Từ Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh đến Đà Nẵng, Nghệ An, Hà Tĩnh…, kẻ gian dùng chiêu trò giả danh công an, viện kiểm sát, dựng kịch bản “tống tiền qua mạng”, khiến không ít học sinh – sinh viên trở thành nạn nhân. Có em phải chuyển hàng trăm triệu đồng, thậm chí cả tỷ đồng, có gia đình suýt mất 12 tỷ chỉ vì tin vào những cú điện thoại, video call lừa đảo.
Điều đáng nói là, dù công an đã nhiều lần cảnh báo, báo chí liên tục phản ánh, vẫn có thêm nạn nhân mới xuất hiện. Tại sao giới trẻ lại dễ dàng sập bẫy? Và cộng đồng cần làm gì để tự bảo vệ trước chiêu trò ngày càng tinh vi này?
Những vụ việc chấn động gần đây
Tháng 9 vừa qua, liên tiếp nhiều vụ “bắt cóc online” được báo chí đưa tin, phơi bày thủ đoạn ngày càng biến tướng của tội phạm công nghệ cao. Nữ sinh Thanh Bình, 18 tuổi, quê Hà Nội, học cao đẳng ở Đà Nẵng bị nhóm lừa đảo gọi điện giả danh công an, dọa liên quan đến đường dây rửa tiền. Chúng ép Bình thuê nhà nghỉ một mình, cấm liên lạc với người thân, đồng thời gửi tin nhắn đòi chuộc cho gia đình. Bằng thủ đoạn tinh vi, chúng chiếm đoạt hơn 500 triệu đồng trong tài khoản của nạn nhân. Chỉ đến khi công an phường Hòa Khánh ập vào nhà nghỉ, Bình mới được giải cứu. Cùng thời điểm, hai nữ sinh khác ở Đà Nẵng cũng mất gần 900 triệu đồng vì chiêu trò tương tự.
Hà Nội: Một nam sinh viên đại học biến mất bí ẩn. Gia đình bất ngờ nhận tin nhắn qua Zalo: “Con trai ông bà đang bị giữ, chuyển tiền ngay để chuộc”. Công an Hà Nội nhanh chóng vào cuộc, kịp thời tìm thấy nạn nhân trước khi số tiền lớn bị chuyển đi.
Thành phố Hồ Chí Minh: Một nữ sinh viên 18 tuổi bị nhóm lừa đảo khống chế tinh thần, buộc bố mẹ chuyển khoản 12 tỷ đồng. May mắn thay, gia đình cảnh giác, trình báo công an kịp thời nên ngăn chặn được.
Nghệ An, Hà Tĩnh: Nhiều trường hợp khác cũng rơi vào “bẫy” tương tự. Điểm chung là đều nhận được cuộc gọi, tin nhắn mạo danh cơ quan chức năng, bị đe dọa rằng “đang liên quan đến vụ án hình sự”, rồi bị ép tách khỏi gia đình để tiện kiểm soát.
Những vụ việc này không chỉ gây thiệt hại tài chính khổng lồ mà còn tạo ra nỗi hoang mang trong cộng đồng: Chỉ cần một cú điện thoại lạ, bất kỳ ai cũng có thể trở thành “con tin ảo”.
Thủ đoạn quen nhưng biến tướng tinh vi
“Bắt cóc online” thực chất là sự kết hợp giữa lừa đảo chiếm đoạt tài sản và khống chế tâm lý. Nhóm tội phạm sử dụng hàng loạt chiêu trò:
Một là, giả danh cơ quan công an, viện kiểm sát: Chúng gọi điện, video call với hình ảnh mặc sắc phục, gửi “giấy triệu tập” giả mạo có con dấu, chữ ký. Nạn nhân lập tức tin tưởng;
Hai là, dọa dẫm, cáo buộc hình sự: Thường là tội danh nghiêm trọng: rửa tiền, ma túy, lừa đảo quốc tế. Mục đích là khiến nạn nhân sợ hãi, mất bình tĩnh;
Ba là, cô lập nạn nhân: Ép thuê phòng trọ, nhà nghỉ, cắt đứt liên lạc với gia đình, bạn bè. Đây là bước quan trọng để khống chế hoàn toàn tinh thần;
Bốn là, tống tiền người thân: Gửi hình ảnh, video dàn dựng, nhắn tin đe dọa: “Con ông bà đang bị giữ, chuyển tiền ngay”. Kẻ gian đồng thời yêu cầu nạn nhân chuyển hết tiền trong tài khoản cá nhân;
Năm là, khai thác triệt để yếu tố thời gian: Luôn hối thúc “chuyển ngay”, “nếu không sẽ bị xử lý hình sự”, khiến nạn nhân và người thân không kịp suy xét.
Thực chất, chúng không hề “bắt cóc” nạn nhân theo nghĩa đen, mà dùng sức ép tâm lý, thao túng tâm lý qua mạng để biến nạn nhân thành “tù nhân tự nguyện”.
Vì sao học sinh, sinh viên dễ trở thành nạn nhân?
Điểm chung của hầu hết vụ việc là nạn nhân đều rất trẻ, phần lớn mới 18 đến 22 tuổi. Điều này không phải ngẫu nhiên. Bởi:
Thứ nhất, tâm lý non nớt, thiếu trải nghiệm: Ở tuổi mới rời ghế nhà trường, các em chưa có nhiều kỹ năng ứng phó với tình huống bất ngờ. Khi bị cáo buộc tội danh nghiêm trọng, tâm lý hoảng loạn dễ dẫn đến việc làm theo mọi chỉ dẫn.
Thứ hai, niềm tin tuyệt đối vào “quyền lực”: Nghe “công an đang gọi”, “viện kiểm sát đang điều tra”, nhiều em lập tức tin tưởng. Thiếu hiểu biết pháp luật khiến các em không biết rằng cơ quan chức năng không bao giờ làm việc qua Zalo, điện thoại theo cách đó.
Thứ ba, sợ liên lụy gia đình: Không ít sinh viên xa nhà, tự lo cuộc sống. Khi bị dọa dẫm, thay vì gọi ngay cho bố mẹ, nhiều em giấu giếm vì sợ bị trách mắng, vô tình rơi vào thế bị cô lập.
Thứ tư, phụ thuộc vào điện thoại, mạng xã hội: Từ học tập, giao dịch đến liên lạc, tất cả qua smartphone. Điều này khiến kẻ xấu chỉ cần một cuộc gọi, một tin nhắn là có thể thao túng nạn nhân.
Thứ năm, thiếu kỹ năng nhận diện lừa đảo: Dù truyền thông đã nhiều lần cảnh báo, nhưng chưa có chương trình giáo dục kỹ năng thực tế. Khi đối diện tình huống thật, nạn nhân khó phân biệt đâu là giả mạo, đâu là thật.
Cách phòng ngừa: Nguyên tắc “3 không – 3 có”
Để không trở thành nạn nhân của “bắt cóc online”, mỗi người, đặc biệt là giới trẻ cần ghi nhớ nguyên tắc cơ bản sau:
Ba không: Không chuyển tiền cho người lạ qua điện thoại; Không cung cấp mã OTP, số tài khoản, giấy tờ tùy thân qua mạng; Không làm theo yêu cầu “ra ngoài thuê phòng, tách khỏi gia đình”.
Ba có: Có kiểm chứng thông tin qua nhiều kênh khác nhau; Có liên hệ ngay với gia đình, thầy cô khi nhận tin lạ; Có báo công an gần nhất để được hỗ trợ kịp thời.
Ngoài ra, mỗi phụ huynh cần thường xuyên trao đổi với con cái về các tình huống lừa đảo, nhấn mạnh rằng cơ quan công an không bao giờ yêu cầu chuyển tiền qua mạng. Nhà trường cũng cần đưa nội dung này vào hoạt động ngoại khóa, để học sinh, sinh viên được thực hành kỹ năng ứng phó trước khi đối diện tình huống thật.
Đừng để nỗi sợ thành cái bẫy
“Bắt cóc online” không phải chuyện mới, nhưng đang lan nhanh và biến tướng tinh vi. Điểm nguy hiểm nhất không nằm ở công nghệ, mà ở tâm lý nạn nhân. Kẻ gian không trói buộc bằng dây xích, mà bằng nỗi sợ hãi vô hình, khiến người trẻ tự nguyện nghe theo và tự “nộp” tiền bạc, thông tin.
Vụ nữ sinh Đà Nẵng mất hơn nửa tỷ đồng, vụ gia đình suýt mất 12 tỷ ở thành phố Hồ Chí Minh, hay hàng loạt trường hợp bị ép thuê nhà nghỉ, gửi clip cầu cứu… đều là những bài học xương máu.
Điều quan trọng nhất, hơn cả việc đưa tin cảnh báo, là giúp giới trẻ xây dựng lá chắn tâm lý: bình tĩnh, kiểm chứng, liên lạc với người thân, không bao giờ chuyển tiền theo yêu cầu qua mạng. Khi đó, những cú điện thoại lừa đảo sẽ không còn sức mạnh.
Chỉ khi gia đình, nhà trường và chính mỗi bạn trẻ cùng trang bị kỹ năng, thì loại tội phạm này mới không còn “đất diễn”.
Nhất Nam