Hotline: 
Hộ chiếu vaccine được hiểu là người dân bắt buộc phải được tiêm chủng vaccine COVID-19 mới được bay các chuyến bay quốc tế.
Nhiều nước châu Âu dường như đang ngả theo “hộ chiếu vắc xin”, thà an toàn mà tránh được dịch vẫn hơn là phải nói hối tiếc.
Tại Hi Lạp, Thủ tướng Kyriakos Mitsotakis đã cố dung hòa lợi ích các bên khi xác nhận tiêm vắc xin phòng COVID-19 sẽ không phải là đòi hỏi bắt buộc trong vấn đề di chuyển, nhưng ai đã tiêm vắc xin rồi thì họ nên được tự do di chuyển. Điều này có thể hiểu là trong trường hợp một khu vực bị phong tỏa do đại dịch, những ai đã tiêm vắc xin có thể được miễn trừ.
Ở Hungary, chính quyền đã yêu cầu người nhập cảnh phải có chứng minh là mình đã tiêm vắc xin phòng COVID-19 thông qua một ứng dụng trên điện thoại di động.
Tại Iceland, người nào có giấy tờ xác nhận mình đã từng nhiễm và khỏi COVID-19 kể từ ngày 10-12-2020 thì không cần xét nghiệm hay cách ly. Người phát ngôn của chính phủ cho rằng yêu cầu này của chính quyền không giống với yêu cầu chứng nhận đã tiêm vắc xin.
Bỉ ủng hộ “hộ chiếu vắc xin” ở EU và thậm chí là trên toàn cầu. Dự báo nhiều nước sẽ đòi hỏi du khách phải trình chứng nhận đã tiêm vắcxin ở cửa khẩu. Đan Mạch, nước châu Âu hiền hòa, đã cho phép người dân lấy hộ chiếu này trên trang web của Bộ Y tế.
Hãng RT đưa tin, trong loạt chỉ thị được các quan chức công bố hồi cuối năm 2020, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ra lệnh cho các nhà lập pháp “xem xét giấy chứng nhận cho những người đã tiêm vaccine phòng COVID-19 được nước này phát triển. Và mục đích việc này là nhằm giúp các công dân có thể đi lại khắp các biên giới của Nga và những nước khác”.
Thủ tướng Nga Mikhail Mishustin đã được giao nhiệm vụ phụ trách việc thi hành các khuyến nghị và dự kiến ông sẽ báo cáo lại trong ngày 20/1 tới.
Nhiều công ty như CommonPass, IBM, Linux Foundation… đã tận dụng cơ hội này để phát triển các ứng dụng hay hệ thống để người dùng tải dữ liệu về kết quả xét nghiệm COVID-19 hoặc lịch sử tiêm vắc xin. Theo đó, sau khi tải lên hệ thống, người dùng sẽ có một mã QR để cung cấp cho nhà chức trách mà không phải tiết lộ những thông tin cá nhân nhạy cảm.
Cuối tháng 11/2020, Qantas của Úc đã trở thành một trong những hãng hàng không đầu tiên trên thế giới yêu cầu khách có chứng nhận đã tiêm vắc xin mới được phép bay.
Tuy nhiên, thông điệp của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về “hộ chiếu vaccine” khá rõ ràng. Tại một buổi cung cấp thông tin cho báo chí ở Copenhagen, Đan Mạch ngày 4/12/2020, bác sĩ Catherine Smallwood – chuyên viên cao cấp về vấn đề khẩn cấp của WHO tại châu Âu – cho biết: “Chúng tôi không khuyến nghị “hộ chiếu miễn dịch” (chứng nhận tiêm vaccine) và cũng không khuyến nghị dùng xét nghiệm như một phương tiện để ngăn ngừa đường lây truyền qua biên giới. Những gì chúng tôi khuyến nghị là các quốc gia nên xem xét dữ liệu về sự lây lan trong nước, nước ngoài và điều chỉnh hướng dẫn đi lại của họ cho phù hợp”.
Như vậy, dưới nhiều hình thức khác nhau các quốc gia đã ngầm sử dụng “hộ chiếu vaccine” đối với hành khách nhập cảnh. Tuy nhiên, động thái này cũng vấp phải những phản ứng trái chiều của nhiều quốc gia. Bởi lẽ, nếu áp dụng “hộ chiếu vaccine” sẽ đi ngược lại quy định về quyền lựa chọn tiêm hay không tiêm vaccine của người dân. Mặt khác, hiện nay vaccine ngừa COVID-19 vẫn chưa phổ biến rộng rãi trên thế giới, nhất là những nước nghèo. Điều này sẽ tạo ra một sự phân biệt đối xử đối với các nước nghèo và công dân các quốc gia liên quan.
Ana Beduschi, giáo sư luật của Đại học Exeter (Anh), viết trong một báo cáo: “Hộ chiếu y tế (kỹ thuật số) có thể góp phần vào việc quản lý lâu dài đại dịch COVID-19, tuy nhiên nó đặt ra những câu hỏi cần thiết về việc bảo vệ quyền riêng tư của dữ liệu và quyền con người.
Đơn cử là nhiều cơ quan sẽ yêu cầu chúng ta cung cấp thông tin về sức khỏe, chẳng hạn như kết quả xét nghiệm COVID-19 hoặc hồ sơ tiêm chủng, thì mới được vào một số không gian công cộng và tư nhân như nhà hàng, nhà thờ hoặc dùng phương tiện giao thông công cộng”.
Những người đã được tiêm vắc xin sẽ được đi lại tự do và ngược lại, những người không tiêm vắc xin sẽ bị từ chối dịch vụ chuyên chở hoặc quyền đi đến nhà thờ, nhà thi đấu thể thao…
Yêu cầu về tấm “hộ chiếu tiêm chủng” hoặc xét nghiệm âm tính sẽ phân biệt con người chỉ bằng hai tiêu chí, có hoặc không tiêm vắc xin, âm tính hoặc dương tính. Nó có thể bảo vệ quyền tự do của những người không mắc bệnh hoặc đã được tiêm chủng nhưng với những trường hợp không thể tiếp cận, không đủ tiền làm xét nghiệm COVID-19 hoặc không vắc xin, họ sẽ không thể chứng minh tình trạng sức khỏe của mình và do đó quyền tự do của họ trên thực tế sẽ bị hạn chế.
“Hộ chiếu vắc xin” đã được hiện thực hóa ở châu Âu, bất chấp những phức tạp và tranh luận trong xã hội. Các nước trong liên minh còn thảo luận chia sẻ dữ liệu với nhau sao cho an toàn và bảo mật. Dù vậy, người dân vẫn còn thấy băn khoăn.
PV