Hotline: 
Chỉ trong chưa đầy một năm – từ ngày 05/10/2024 đến 26/8/2025 – Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát do Chính phủ phát động đã tạo nên một kỳ tích: 334.234 căn tạm, nhà dột nát đã được xây mới và sửa chữa; gần 25.000 tỷ đồng và 2,7 triệu ngày công được huy động. Tính đến này 26/8/2025, Chương trình đã về đích sớm về đích trước 5 năm 4 tháng so với mục tiêu đề ra tại Nghị quyết số 42-NQ/TW và về đích trước 4 tháng so với mục tiêu đề ra khi phát động Phong trào thi đua
Trước đó, ngày 24/11/2023, tại Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp Trung ương Đảng khóa XIII đã ban hành Nghị quyết số 42-NQ/TW về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng chính sách xã hội, đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn mới. Nghị quyết đã ra mục tiêu đến năm 2030 xóa bỏ hoàn toàn tình trạng nhà tạm, nhà dột nát cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, người dân bị ảnh hưởng bởi thiên tai, biến đổi khí hậu.
Ngày 05/10/2024, tại Hà Nội, trong Chương trình “Mái ấm cho đồng bào tôi”, do Bộ Lao động -Thương binh và Xã hội cùng Đài Truyền hình Việt Nam tổ chức, Chính phủ đã phát động đợt cao điểm thi đua “450 ngày đêm” hoàn thành xóa nhà tạm, nhà đột nát trên phạm vi cả nước trước ngày 31/12/2025. Tại thời điểm đó, ngoại trừ thành phố Hà Nội và tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu là hai địa phương báo cáo không còn nhà tạm, nhà dột nát, thì kết quả rà soát toàn quốc cho thấy vẫn còn 153.881 căn nhà tạm, dột nát của hộ nghèo, hộ cận nghèo.
Báo cáo thời điểm đó xác định: để giải quyết toàn bộ số nhà trên, tối thiểu cần 6.500 tỷ đồng. Đây không chỉ là một gánh nặng tài chính, mà còn là thách thức tổ chức trong bối cảnh đất nước đang tập trung nguồn lực cho phục hồi kinh tế sau dịch bệnh, ứng phó biến đổi khí hậu và thúc đẩy phát triển.
Nhưng vượt lên mọi khó khăn, tinh thần “không để ai bị bỏ lại phía sau” đã trở thành mệnh lệnh từ trái tim. Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát đã được triển khai với sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị từ Trung ương tới địa phương, sự đồng thuận của toàn dân.
TỪ CHỦ TRƯƠNG ĐẾN HÀNH ĐỘNG
Điểm nổi bật của Chương trình là cách thức tổ chức khoa học, quyết liệt. Ngay sau phát động, Ban Chỉ đạo Trung ương đã phân công rõ người, rõ việc, rõ tiến độ. Hệ thống chính trị từ Trung ương tới địa phương được huy động đồng bộ.
Mặt trận Tổ quốc, Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên, Bộ đội, Công an… cùng bắt tay hành động. Hàng nghìn cán bộ, chiến sĩ đã về tận bản làng, biên giới, hải đảo – nơi người dân đang sống trong cảnh nhà tạm – để “ba cùng”: cùng ăn, cùng ở, cùng làm việc với bà con.
Các địa phương cũng chủ động sáng tạo. Có nơi lập quỹ hỗ trợ cộng đồng; có nơi kết hợp nguồn vốn từ Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; có nơi vận động doanh nghiệp nhận “đỡ đầu” trực tiếp từng căn nhà.
Chương trình này có thể xem là hình mẫu về cách làm, phương thức, phản ứng linh hoạt quyết sách, huy động nguồn lực, lực lượng hỗ trợ với tinh thần “6 rõ: rõ người, rõ việc, rõ kết quả, rõ sản phẩm, rõ thời gian, rõ trách nhiệm” và phương châm “4 thật: nói thật, làm thật, hiệu quả thật, người dân thụ hưởng thật”. Cách làm ấy đã biến chủ trương thành hành động cụ thể, biến nghị quyết thành từng viên gạch, từng mái ngói.
Trong quá trình triển khai, nhờ bám sát thực tiễn, nhận định chính xác tình hình, Ban Chỉ đạo Trung ương quyết định rút ngắn thời gian, phấn đấu hoàn thành trước 31/10/2025. Nhưng sau đó, khi thấy có thời cơ kết thúc sớm hơn, với tinh thần “thần tốc hơn nữa, quyết liệt hơn nữa”, Ban Chỉ đạo Trung ương hạ đã quyết tâm phấn đấu hoàn thành trước ngày 31/8/2025, đúng vào dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh (02/9/1945 – 02/9/2025)
NHỮNG CON SỐ BIẾT NÓI
Ngày 26/8/2025, tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc tổng kết Chương trình xoá nhà tạm, nhà dột nát, Ban Chỉ đạo Trung ương công bố kết quả vượt xa kỳ vọng:
* 334.234 căn nhà tạm, nhà dột nát đã được xoá (xây mới 255.310 căn, sửa chữa 78.924 căn), gấp hơn 2 lần so với số 153.881 căn ban đầu. Trong đó:
– 39.981 căn dành cho người có công với cách mạng và thân nhân liệt sĩ (xây mới 14.660 căn, sửa chữa 25.321 căn).
– 62.230 căn thuộc hai Chương trình mục tiêu quốc gia (xây mới 46.998 căn, sửa chữa 15.232 căn).
– 232.023 căn cho hộ nghèo, hộ cận nghèo và đối tượng khó khăn khác (xây mới 193.652 căn, sửa chữa 38.371 căn).
* Tổng vốn huy động: 24.762 tỷ đồng. Trong đó:
– Ngân sách Trung ương gần 4.810 tỷ đồng.
– Ngân sách địa phương trên 1.315 tỷ đồng.
– Kinh phí từ nguồn 5% tiết kiệm chi thường xuyên ngân sách nhà nước đã phân bổ 4.424 tỷ đồng.
– Kinh phí từ nguồn tăng thu ngân sách trung ương năm 2024 đã phân bổ 1.940 tỷ đồng.
– Đóng góp của các hộ gia đình gần 5.810 tỷ đồng.
– Huy động xã hội hóa của Ban Chỉ đạo Trung ương được 2.463 tỷ đồng.
– Địa phương tự huy động xã hội hóa trên 4.000 tỷ đồng
* Tổng ngày công huy động: 2,7 triệu ngày công với hơn 454 nghìn lượt người tham gia.
* Sự tham gia của các Bộ, ngành Trung ương:
– Bộ Quốc phòng hỗ trợ gần 1.000 tỷ đồng, huy động 140.983 lượt cán bộ, chiến sĩ, dân quân với 414.526 ngày công và 62.916 lượt phương tiện;
– Bộ Công an hỗ trợ trên 790 tỷ đồng, huy động hơn 27.400 lượt cán bộ, công an nhân dân với 534.000 ngày công và hỗ trợ nguyên vật liệu xây dựng;
– Ngành Ngân hàng hỗ trợ khoảng trên 1.815 tỷ đồng;
– Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam huy động thông qua Quỹ “Vì người nghèo” Trung ương gần 126 tỷ đồng.
– Các cấp bộ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trên cả nước đóng góp 485.715 ngày công lao động.
* Bắc Ninh (trước sắp xếp) là địa phương đầu tiên trên cả nước hoàn thành xóa nhà tạm, nhà dột nát để chào mừng 95 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (03/02/1930 – 03/02/2025).
* Tính đến thời điểm kết thúc Chương trình (26/8/2025) toàn bộ 34/34 tỉnh, thành phố đã không còn nhà tạm, nhà dột nát
Đằng sau những con số khổng lồ ấy là sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, là minh chứng sống động cho quyết tâm của Đảng, Nhà nước trong việc thực hiện mục tiêu an sinh xã hội bền vững.
Những con số ấy không chỉ thể hiện năng lực tổ chức, mà còn phản ánh niềm tin xã hội, sức mạnh cộng đồng và tinh thần sẻ chia trong từng viên gạch.
Đến nay, chúng ta đã có một “Công trình quốc gia đặc biệt”, “Công trình của ý Đảng, lòng Dân” – công trình của thoát nghèo để vươn lên có cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
NHỮNG CÂU CHUYỆN TỪ NƯỚC MẮT ĐẾN NỤ CƯỜI
* Bộ Quốc phòng: Mô hình cán bộ cho mượn tuổi đẹp để người dân làm nhà
Thành lập Tổ công tác “đặc biệt” để tìm hiểu, phối hợp với già làng, người có tiếng nói, có uy tín trong dòng tộc, trong thôn, làng để cùng hỗ trợ vận động xoá nhà tạm, nhà dột nát. Nếu gia chủ không hợp tuổi thì thành viên của Tổ công tác “đặc biệt” có “tuổi đẹp” trong năm trực tiếp cho các hộ “mượn tuổi” để làm nhà.
* Bộ Công an: Tận dụng tối đa cơ sở dữ liệu về dân cư
Việc áp dụng tính năng hiện hữu của cơ sở dữ liệu về dân cư đã giúp rà soát, tổng hợp, thông tin chính xác số lượng nhà ở và các thông tin bổ trợ của các nhóm đối tượng dân cư tại địa phương, từ đó kịp thời có kế hoạch hỗ trợ xoá nhà tạm, nhà dột nát.
* Tỉnh Lào Cai: Phát huy vai trò người có uy tín và thành lập các tổ đổi công
Đối ngũ tưởng thôn, trưởng bản, già làng, người có uy tín… đã phát huy vai trò gương mẫu, trực tiếp đến từng hộ để vận động, tháo gỡ tâm lý e ngại “xung tuổi”, giúp người dân yên tâm khởi công. Người dân địa phương đã tự nguyện hình thành các nhóm hỗ trợ lẫn nhau bằng cách đổi ngày công, chia sẻ nhân lực, hỗ trợ kỹ thuật trong quá trình làm nhà.
* Tỉnh Nghệ An: Phong trào hỗ trợ “chìa khóa trao tay”
Tỉnh đã có sáng kiến áp dụng cơ chế chính quyền đứng ra ghi nợ vật liệu, thuê nhân công xây dựng mới hoặc sửa chữa những căn nhà tạm, nhà dột nát. Khi hoàn thành, hộ dân chỉ việc vào ở theo phương thức “chìa khoá trao tay”.
* Tỉnh Gia Lai: Khởi công đồng loạt tạo khí thế.
Lễ khởi công các công trình xóa nhà tạm, nhà dột nát đã được triển khai đồng loạt trên địa bàn toàn tỉnh thể hiện quyết tâm của cả hệ thống chính trị; tạo động lực, truyền cảm hứng cho cán bộ, công chức, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và người dân nâng cao nhận thức và tạo sự đồng thuận trong triển khai chương trình.
* Long An: Doanh nghiệp nhận đỡ đầu từng căn nhà.
Các doanh nghiệp logistics và xây dựng trong tỉnh được vận động nhận “đỡ đầu” từng căn, tài trợ trực tiếp vật liệu và chi phí. Mô hình này không chỉ tạo điều kiện cho người dân có nhà ở, mà còn gắn kết trách nhiệm xã hội với phát triển sản xuất – một “đôi bên cùng thắng” đúng nghĩa…
Đó chỉ là số ít trong số rất nhiều câu chuyện điển hình và cảm động, là minh chứng thuyết phục nhất cho sức sống của Chương trình.
DẤU ẤN CHÍNH SÁCH: HƯỚNG TỚI AN SINH BỀN VỮNG
Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát mang giá trị vượt xa một chiến dịch hỗ trợ chỗ ở đơn thuần. Nó để lại năm dấu ấn chính sách lớn:
Thứ nhất, khẳng định tầm nhìn chiến lược của Đảng, Nhà nước trong công tác an sinh. Lần đầu tiên, việc giải quyết nhà ở cho hộ nghèo, hộ chính sách được triển khai như một phong trào thi đua quy mô quốc gia, huy động cả hệ thống chính trị và toàn xã hội cùng tham gia. Điều này chứng tỏ cách tiếp cận an sinh của Việt Nam đã chuyển từ “giải quyết từng vụ việc” sang “giải quyết tận gốc, theo phong trào và chính sách tổng thể”.
Thứ hai, thúc đẩy mạnh mẽ xã hội hóa nguồn lực. Chỉ với dự toán ban đầu là 6.500 tỷ đồng, nhưng kết thúc, tổng nguồn vốn huy động đạt tới gần 25.000 tỷ đồng. Điều này chỉ có thể nhờ sự tham gia tự giác, trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, tổ chức tôn giáo, cộng đồng kiều bào và hàng triệu người dân. Bài học rút ra: nếu có cơ chế rõ ràng, minh bạch và tinh thần thi đua rộng khắp, thì nguồn lực trong dân sẽ được khơi dậy mạnh mẽ.
Thứ ba, nâng cao năng lực điều phối và quản trị công. Chương trình đã chứng minh khả năng điều phối từ Trung ương tới cơ sở, thiết lập cơ chế phân công – giám sát – đánh giá minh bạch. Đây là mô hình mẫu mực cho việc triển khai các chương trình an sinh khác trong tương lai (giảm nghèo đa chiều, bảo hiểm xã hội toàn dân, phát triển nhà ở xã hội…).
Thứ tư, từ câu chuyện mái nhà, chúng ta bàn sâu hơn về nhân phẩm, quyền con người, công bằng xã hội và sức mạnh đại đoàn kết dân tộc. Thành công của Chương trình xoá nhà tạm, nhà dột nát là sự hiện thực hóa quyền con người – cụ thể là quyền được sống trong điều kiện ở phù hợp, đã được Hiến pháp Việt Nam ghi nhận và nhiều công ước quốc tế khẳng định. Chương trình xóa nhà tạm vì thế không chỉ là chính sách phúc lợi, mà còn là minh chứng cho cam kết của Việt Nam trong việc tôn trọng và bảo đảm quyền con người. Khi một hộ nghèo được dựng lại ngôi nhà kiên cố, họ không chỉ thoát khỏi cảnh trú ngụ tạm bợ mà còn được đứng trên “vạch xuất phát mới”, công bằng hơn trong việc tiếp cận giáo dục, y tế, lao động và cơ hội phát triển.
Thứ năm, thành công của Chương trình là minh chứng rực rỡ cho sức mạnh đại đoàn kết dân tộc. Không có một nguồn lực riêng lẻ nào có thể xây dựng hơn 334 nghìn căn nhà chỉ trong vòng chưa đầy một năm. Chỉ có sự gắn kết của toàn xã hội – từ Đảng, Chính phủ, Quân đội, Công an đến doanh nghiệp, tổ chức tôn giáo, kiều bào và từng người dân – mới tạo nên kỳ tích. Đây chính là sự cộng hưởng của ý Đảng, lòng dân và sức dân, là vốn quý để Việt Nam vượt qua mọi thử thách, từ đó đi đến phát triển bền vững.
KHUYẾN NGHỊ: KHÔNG ĐỂ AI QUAY LẠI NHÀ TẠM
Để phong trào không chỉ dừng lại như một “chiến dịch” ngắn hạn, cần có những bước đi chiến lược sau:
Một là, thiết lập cơ chế hậu kiểm bền vững: Không chỉ dừng lại ở việc bàn giao nhà, mà cần phải có cơ chế kiểm tra chất lượng công trình, đảm bảo tính an toàn, độ bền và khả năng chống chịu thiên tai.
Hai là, kết hợp hỗ trợ nhà ở với hỗ trợ sinh kế: Một mái nhà mới sẽ khó duy trì nếu người dân không có thu nhập ổn định. Do đó, phải gắn chương trình nhà ở với các chính sách tạo việc làm, đào tạo nghề, tín dụng ưu đãi và phát triển sản xuất.
Ba là, ứng dụng công nghệ số trong quản lý nhà ở xã hội: Xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về nhà ở của hộ nghèo, hộ chính sách, cập nhật thường xuyên, kết nối với cơ sở dữ liệu dân cư. Nhờ đó, chính sách hỗ trợ sẽ minh bạch, nhanh chóng, tránh trùng lặp, bỏ sót.
Bốn là, khuyến khích doanh nghiệp, cá nhân mạnh thường quân và các tổ chức chính trị, xã hội, nghề nghiệp, tôn giáo cùng đồng hành: Đây là kênh xã hội hóa quan trọng, vừa giảm gánh nặng ngân sách, vừa tạo sự lan tỏa trách nhiệm cộng đồng.
Năm là, ban hành bộ tiêu chuẩn nhà ở thích ứng với biến đổi khí hậu: Những ngôi nhà ở miền Trung, miền núi phía Bắc phải đủ kiên cố để chống chịu lũ, bão, sạt lở; nhà ở Tây Nam Bộ cần chống ngập và gió lốc. Đây không chỉ là xây nhà, mà còn là “xây lá chắn an toàn” cho tương lai.
Sáu là, thể chế hóa thành chương trình thường xuyên: Đề nghị duy trì Tháng cao điểm “Toàn dân dựng nhà cho hộ nghèo” hằng năm, coi đó là phong trào thi đua bền vững, không để tình trạng nhà tạm, nhà dột nát tái xuất hiện./.
Phương Liên