Hotline: 
“Nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam không phải làm từ thiện nên sẽ không có chuyện không làm được việc mà lĩnh lương. Do đó cần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thích ứng với những biến đổi nhanh chóng của thị trường lao động, đáp ứng yêu cầu của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, hội nhập quốc tế”.
Ông Đỗ Văn Sử – Phó Cục trưởng, Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch- Đầu tư Hà Nội) phát biểu tại Tọa đàm khoa học Phát triển nhân lực trong giáo dục nghề nghiệp (GDNN) đáp ứng yêu cầu làn sóng dịch chuyển FDI tại Việt Nam. Tọa đàm do Tiểu ban GDNN (Hội đồng quốc gia giáo dục và phát triển nhân lực) tổ chức diễn ra ngày 30/11 tại Hà Nội.
Nhân lực – “nút thắt” quyết định
Theo ông Đỗ Văn Sử, nguồn nhân lực là nút thắt quan trọng quyết định đầu tư nước ngoài có tiến triển hiệu quả hay không.
Đánh giá chất lượng và hiệu quả của GDNN Việt Nam thời gian qua đã có những chuyển biến tích cực, ông Sử cho rằng, kỹ năng nghề nghiệp của người tốt nghiệp các cơ sở GDNN đã được nâng lên. Trong đó nhiều nghề, kỹ năng nghề của lao động Việt Nam đã đạt chuẩn quốc tế.
“Lao động qua đào tạo nghề tham gia vào hầu hết các lĩnh vực của nền kinh tế quốc dân và đã đảm nhận được các vị trí, công việc phức tạp mà trước đây phải do chuyên gia nước ngoài thực hiện. Trên 80% người học tìm được việc làm hoặc tự tạo việc làm ngay sau khi tốt nghiệp”, ông Sử thông tin.
Tuy nhiên, đại diện Cục Đầu tư nước ngoài tại Tọa đàm cũng cho rằng, việc chuẩn bị đào tạo nhân lực đáp ứng yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 còn có những khó khăn và chưa được triển khai nhiều. “Lao động Việt Nam còn những hạn chế về kỹ năng làm việc nhóm, kỹ luật lao động, trình độ ngoại ngữ…”, Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài Đỗ Văn Sử cho biết.
Cùng quan điểm, bà Trần Thị Lan Anh, Phó Tổng thư ký kiêm Giám đốc Văn phòng Giới và sử dụng lao động, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cho biết: Việt Nam đang có “cơ cấu dân số vàng”. Tuy nhiên, Việt Nam cũng đang phải đối mặt với vấn đề già hóa dân số, lợi thế lực lượng lao động trẻ sẽ mất dần đi theo thời gian.
Bên cạnh đó, bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 với sự bùng nổ ứng dụng internet, công nghệ số, thiết bị thông minh, robot vào sản xuất, nguồn lao động dồi dào, giá rẻ sẽ không còn là yếu tố tạo nên lợi thế cạnh tranh và thút hút đầu tư nước ngoài.
Từ năm 2018 đã có sự dịch chuyển mạnh giữa các khu vực và quốc gia về dòng vốn đầu tư. Các nước ASEAN, trong đó có Việt Nam đang nổi lên như là điểm đến tiềm năng, điểm đến cho sự phân bổ lại dòng vốn đấu tư, đặc biệt là xu hướng dịch chuyển dòng vốn từ Trung Quốc.
Làn sóng thứ hai của đại dịch Covid-19 và tại Việt Nam đã có tác động không nhỏ đến dòng vốn đầu tư nước ngoài, trong đó tín hiệu đáng mừng là dòng vốn đầu tư FDI vào Việt Nam đã tăng mạnh trong các tháng vừa qua.
“Thị trường lao động đòi hỏi nguồn nhân lực phải có nhiều kỹ năng khác ngoài kiến thức chuyên môn như: khả năng giao tiếp, khả năng làm việc nhóm, kỹ năng báo cáo hay trình độ tin học…
Trong đó, trình độ tiếng Anh và kỹ năng giao tiếp sẽ ngày càng trở nên quan trọng đối với người lao động Việt Nam để đạt được lợi thế cạnh tranh trong thị trường lao động của khu vực ngày càng hội nhập cũng như tham gia vào nền kinh tế dịch vụ”, bà Trần Thị Lan Anh cho biết.
Đại diện Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam góp ý, cần tiếp tục xây dựng một hệ thống giáo dục sẵn sàng cho Công nghiệp 4.0, đào tạo lực lượng lao động địa phương về các công nghệ tiên tiến.
Lực lượng lao động cần được đào tạo về tư duy phản biện, kỹ năng số và phân tích dữ liệu thông qua mô hình STEAM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Nghệ thuật và Toán học).
Đồng thời, cần khuyến khích sáng tạo và đặt nền móng cho một kinh tế tri thức có tính đổi mới. Về lâu dài, khả năng đổi mới sẽ sớm trở thành yếu tố quyết định cho sức cạnh tranh của doanh nghiệp và nền kinh tế.
“Phải coi trọng việc đào tạo lao động trẻ theo công nghệ mới cùng với việc đào tạo lại cho lao động có tuổi, nâng cao trình độ cho lao động đang làm việc tại doanh nghiệp”, bà Lan Anh nêu vấn đề.
Tại Tọa đàm, nhiều ý kiến chuyên gia cũng khẳng định vai trò quan trọng của việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thích ứng với những biến đổi nhanh chóng của thị trường lao động, đáp ứng yêu cầu của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, hội nhập quốc tế.
Dọn tổ để đón “đại bàng” và “chim sẻ”
Phát biểu khai mạc tại Tọa đàm trước đó, Tổng cục trưởng Tổng cục GDNN Trương Anh Dũng cũng đã đề cập đến các kỹ năng, nhóm kỹ năng nhà tuyển dụng quan tâm trong 5 năm tới. Đó là các tư duy phản biện, phân tích, giải quyết vấn đề và các kỹ năng trong quản lý bản thân như học tập tích cực, khả năng phục hồi, chịu đựng áp lực công việc và sự linh hoạt.
Dẫn Báo cáo Tương lai việc làm của Diễn đàn kinh tế thế giới tháng 10/2020, Tổng cục trưởng Trương Anh Dũng cho biết, đại dịch Covid-19 gây ra suy thoái kinh tế toàn cầu năm 2020 đã tạo ra một bức tranh không mấy triển vọng cho thị trường lao động toàn cầu trong thời gian tới.
Số lượng việc làm mất đi sẽ vượt qua số lượng “việc làm của tương lai được tạo ra. Đáng quan tâm, sự xuất hiện của việc làm mới trong tương lai dự báo sẽ thiếu hụt về kỹ năng khi nhu cầu về kỹ năng do công việc thay đổi trong 5 năm.
“40% DN được khảo sát cho biết họ sẽ giảm lực lượng lao động do tích hợp công nghệ, 94% các lãnh đạo DN báo cáo rằng họ mong đợi nhân viên có thêm các kỹ năng mới, tăng mạnh so với mức 65% vào năm 2018”, Tổng cục trưởng Trương Anh Dũng thông tin.
Cũng theo ông Trương Anh Dũng, thành công trong việc kiểm soát dịch Covid-19 cộng với nỗ lực cải cách giúp Việt Nam trở nên hấp dẫn hơn trong mắt nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, việc chạy đua thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI) từ các quốc gia khác trong khu vực đang tạo sức ép cạnh tranh lớn chưa từng có đối với chúng ta.
Các chuyên gia kinh tế nhận định, có 5 lĩnh vực các tập đoàn có xu hướng dịch chuyển vào là công nghệ thông tin và công nghệ cao, công nghiệp phụ trợ, thiết bị điện tử, thương mại điện tử và logistics, hàng tiêu dùng và bán lẻ.
“Cần phải có các giải pháp chuẩn bị nhân lực có kỹ năng nghề để vừa góp phần “dọn tổ” đón cả “đại bàng” và “chim sẻ”, chào đón làn sóng dịch chuyển đầu tư, vừa tranh thủ thời cơ dân số vàng, vừa thích ứng với Cách mạng công nghiệp 4.0, chuyển đổi số và hội nhập quốc tế góp phần tăng năng suất lao động và nâng cao năng lực cạnh tranh của quốc gia.” – Tổng cục trưởng Tổng cục GDNN Trương Anh Dũng nhấn mạnh.
Thực tế cho thấy, nguồn nhân lực lao động có kỹ năng, nhân lực chất lượng cao là đòi hỏi tất yếu của các nhà đầu tư khi đến Việt Nam. Hệ thống GDNN đã và đang phát triển tốt, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của các doanh nghiệp trong nước.
Tổng cục GDNN, Bộ LĐ-TB&XH đã và đang có nhiều giải pháp để đổi mới, nâng cao chất lượng GDNN đáp ứng yêu cầu cho làn sóng dichjc huyển đầu tư FDI vào Việt Nam.
Hải An