Hotline: 
“Đừng là người tạo xu hướng giả, mọi người hãy biết thu thập thông tin một cách chắt lọc qua các kênh báo đài chính thống về bình đẳng giới. Đặc biệt cần đề cao nắm bắt sự “nhạy cảm giới” của những người đang làm về truyền thông, báo chí để có được cái nhìn bao quát nhất về vấn đề này.”
Đây là chia sẻ của Chuyên gia giới – TS. Lê Văn Sơn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Giới, Gia đình và Phát triển cộng Đồng tại Diễn đàn Kết nối ba bên “Thanh niên – Marketer – Nhà báo” chiều ngày 10/9, tại TP.HCM do Viện Nghiên cứu Truyền thông phát triển (RED) tổ chức. Năm 2023, RED Communication tổ chức 2 diễn đàn với chủ đề “Truyền thông – Nói không định kiến giới” tại Hà Nội và TP.HCM với mục tiêu thúc đẩy bình đẳng giới ở Việt Nam thông qua tăng cường sự tham gia của đa bên trong việc thay đổi các định kiến giới.
“Khi nhắc đến vai trò lãnh đạo người ta thường hay dựa vào giới tính để chọn lựa như một thói quen. Khi mô tả phụ nữ, người ta thường “phi thường” hóa vai trò của họ, đơn cử như là phụ nữ hiện đại, giỏi giang là phải “đảm việc nước, giỏi việc nhà”, có công việc lương cao nhưng vẫn phải làm tròn nghĩa vụ bếp núc, việc nhà trong gia đình,… Còn đối với các nữ lãnh đạo, vẫn còn nhiều định kiến như việc nam giới làm chính trị gia và lãnh đạo doanh nghiệp tốt hơn phụ nữ. Phụ nữ lãnh đạo thì sẽ hay cảm tính, ảnh hưởng đến chất lượng công việc. Đặc biệt hơn, nữ giới khi làm lãnh đạo sẽ bị soi xét, để ý hơn so với nam giới và đặt ra nhiều vấn đề khắt khe hơn… Chính những quan điểm thiên lệch không đúng đã vô tình gây ra gánh nặng cho phụ nữ”, TS. Lê Văn Sơn nhấn mạnh.
Vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức về giới của truyền thông
Truyền thông & Marketing có vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức và năng lực hành động về giới và bình đẳng giới của cộng đồng. Sau 10 năm thực hiện Chiến lược bình đẳng giới, Việt Nam là một trong những quốc gia được các tổ chức quốc tế đánh giá cao trong việc xóa bỏ khoảng cách giới. Tuy nhiên, định kiến giới vẫn tồn tại trong xã hội, trên các phương tiện truyền thông và báo chí. Vì vậy, việc nâng cao hiểu biết, quan sát và nhận diện những định kiến giới trong truyền thông, báo chí góp phần quan trọng trong việc xóa bỏ các khuôn mẫu giới, thúc đẩy sự phát triển công bằng và tiến bộ của xã hội.
Theo Chuyên gia về Marketing Ân Đặng cho biết: “Quảng cáo, truyền thông không chỉ phản ánh sản phẩm để người tiêu dùng mua mà còn phản ánh những tình huống hàng ngày mà người tiêu dùng sử dụng chúng. Điều này có nghĩa là những nhà làm quảng cáo sẽ khai thác Insight (Sự thật ngầm hiểu) từ phía khách hàng của mình để biết họ thực sự mong muốn gì đối với sản phẩm, dịch vụ của họ. Những sản phẩm quảng cáo lồng ghép vai trò vai trò của phụ nữ”.
Bên cạnh đó, thông thường hình ảnh người phụ nữ trong các thông điệp quảng cáo, PR thường gắn chặt với vai trò bếp núc, chăm con, giặt giũ. Từ các sản phẩm tiêu dùng như bột giặt, nước rửa chén, đến các loại thực phẩm nội trợ, 90% quảng cáo đều dùng hình ảnh người phụ nữ trong gia đình… những kịch bản vẫn không thoát khỏi định kiến giới.
Dễ dàng nhận thấy, để giảm bớt định kiến giới trên các sản phẩm quảng cáo cần nỗ lực từ cả nhà sản xuất và người xem. Người làm sản xuất chắc chắn cần phải lắng nghe và điều chỉnh theo thị hiếu người xem. Việc ngay lập tức đưa ra một bộ quy chuẩn về giới và áp các sản phẩm quảng cáo của công ty cũng khó đem lại hiệu quả cao vì quảng cáo có áp lực bán hàng rất nặng nề.
“Tuy nhiên, lợi nhuận phải đi kèm với trách nhiệm xã hội. Những định kiến về giới nếu cứ khai thác mãi dù đang mang lại lợi nhuận cũng sẽ sớm trở nên nhàm chán và không thu hút được sự quan tâm của khách hàng. Hiện nay, có những đơn vị đang có sự thay đổi tích cực, chú trọng lồng ghép vấn đề về bình đẳng giới, qua đó góp phần định hướng và xóa bỏ những định kiến về giới”, ông Ân Đặng nói.
Bình đẳng giới trong môi trường Giáo dục
Tiến sĩ Nguyễn Nữ Nguyệt Anh -Trưởng khoa Xã hội học, Trường Đại học KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM chia sẻ tại Diễn đàn: “Về khía cạnh giáo dục phụ nữ luôn có những rào cản, khó khăn nhiều hơn nam giới khiến tỷ lệ nữ lãnh đạo thấp. Đơn cử như phụ nữ phải thực hiện thiên chức làm mẹ của mình. Nếu họ sinh 2 con thì họ phải mất thời gian khoảng từ 5 đến 6 năm. Khi muốn làm lãnh đạo, nếu là nữ doanh nhân thì cũng chưa phải là một cái gì đó nó quá đặc biệt, nhưng nếu bắt đầu trong môi trường đại học thì lúc đấy cần có một cái sự phấn đấu vượt bậc và rất rõ ràng bởi vì yêu cầu của các giảng viên đại học phải đáp ứng đủ trình độ chuyên môn về học thức (ví dụ đối với cấp trưởng khoa bây giờ chuẩn hóa phải là tiến sĩ). Vậy thời gian đào tạo sẽ là rất dài với gần 12 năm (5 năm học ĐH, thêm 3 năm Thạc sĩ và 3,4 năm mới đạt trình độ Tiến Sĩ). Nếu không cân bằng thời gian học tập và gia đình thì có thể họ sẽ phải đứng trước nguy cơ đổ vỡ trong hôn nhân, chậm kết hôn hoặc thậm chí không thể lập gia đình vì đã lớn tuổi. Do vậy, so với nam giới thì phụ nữ buộc phải cố gắng hơn rất nhiều để có thể đạt được vai trò lãnh đạo trong thời đại ngày nay.”
Theo số liệu của UNESCO, chỉ có khoảng 30% tổng số nữ sinh viên đại học chọn theo học các ngành thuộc lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật, toán học. Tình trạng phân biệt đối xử một cách có hệ thống dẫn đến thực tế là phụ nữ chiếm chưa tới 30% số công việc nghiên cứu khoa học, công nghệ và sáng tạo trên toàn cầu, mặc dù phụ nữ chiếm gần một nửa dân số thế giới.
Định kiến giới có tác động, ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển cá nhân của phụ nữ và nam giới. Các nghiên cứu lý thuyết cũng như thực tiễn đã chứng minh, nam và nữ chỉ khác nhau về mặt xã hội. Quan niệm lãnh đạo hoặc các công việc thuộc lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật không thích hợp đối với phụ nữ đã dẫn đến việc đánh giá khắt khe hoặc không công nhận khả năng quản lý, nghiên cứu, sáng tạo của phụ nữ. Hoặc quan niệm nam giới không phù hợp với các công việc cần sự khéo léo, mềm dẻo, tỉ mỉ đã gạt nam giới ra khỏi các công việc thuộc lĩnh vực sư phạm, nghệ thuật, dịch vụ…
Vì vậy, khi người làm công tác giáo dục, người học và chương trình giáo dục và đào tạo đảm bảo bình đẳng giới thì học sinh nữ, học sinh nam sẽ có cơ hội học tập trong tất cả các bậc học, các ngành nghề, trong đó bao gồm cả những ngành nghề mà trước đây nhiều người cho rằng chỉ phù hợp đối với một giới. Học sinh nữ và học sinh nam học tập và chọn nghề theo năng lực và sở thích cá nhân mà không bị chi phối bởi vấn đề giới tính. Điều này sẽ làm thay đổi nhận thức về vai trò giới, về phân công lao động theo giới và xóa bỏ định kiến giới.
Định kiến giới, bất bình đẳng giới: Rào cản cần được xóa bỏ
Nâng cao trình độ học vấn, hiểu biết, trình độ lao động nữ, dẫn đến phụ nữ tham gia vào thị trường lao động chất lượng cao, thu nhập tăng lên, từ đó nâng cao vị thế của họ trong việc tiếp cận và kiểm soát nguồn lực kinh tế. Khi phụ nữ làm chủ và độc lập về kinh tế họ sẽ có khả năng đưa ra các quyết định, có tiếng nói trong gia đình và cộng đồng. Hơn nữa, khi trẻ em gái và phụ nữ được trang bị những kiến thức và kỹ năng một cách toàn diện thì họ mới có thể đủ tiêu chuẩn và điều kiện để được bổ nhiệm vào vị trí lãnh đạo, có cơ hội tham gia hệ thống chính trị.
Kết thúc buổi thảo luận, các bên đã đóng góp những giải pháp để xóa bỏ những định kiến về giới như: tiếp thu các thông tin một cách chọn lọc, đưa các chương trình đào tạo để tăng thêm hiểu biết về định kiến giới, thực hiện các chương trình nghiên cứu chuyên sâu về bình đẳng giới, có những chính sách hỗ trợ nữ giới một cách phù hợp. Các công ty và người làm truyền thông nên tiếp cận và có góc nhìn mới để đưa ra những chiến lược để nhận được sự ủng hộ của khách hàng.
Quang Trung