16/06/2024 2:44:34

BHXH TP.HCM ủng hộ phương án phân loại hai nhóm NLĐ để giải quyết rút BHXH một lần

Vừa qua tại cuộc họp về công tác BHXH 6 tháng đầu năm 2023, ông Trần Dũng Hà, Phó giám đốc Bảo hiểm xã hội (BHXH) TP.HCM, cho biết: “Quan điểm của BHXH TP là ủng hộ phương án một về nhận trợ cấp một lần trong dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), có hiệu lực từ 1/7/2025”, ông Hà nói.

NLĐ làm thủ tục hưởng BHXH 1 lần

Được biết, hiện Thường vụ Quốc hội đang tiếp tục trình hai phương án hưởng trợ cấp BHXH một lần trong dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi). Theo đó, Phương án một là phân loại hai nhóm lao động để giải quyết rút BHXH một lần. Người tham gia trước khi Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi có hiệu lực (dự kiến 1/7/2025) sau 12 tháng nghỉ việc và có nhu cầu thì được rút. Người bắt đầu đi làm và tham gia hệ thống từ sau 1/7/2025 không được rút BHXH một lần, trừ trường hợp theo quy định.

Phương án hai là lao động được giải quyết 50% tổng thời gian đóng vào Quỹ hưu trí, tử tuất, phần còn lại được bảo lưu trong hệ thống để sau này hưởng chế độ. Chính sách áp dụng với lao động đóng bảo hiểm dưới 20 năm mà sau 12 tháng không thuộc diện tham gia khu vực bắt buộc lẫn tự nguyện, muốn rút một lần.

Theo ông Hà, nếu phương án hai được lựa chọn, việc hưởng BHXH một lần tiếp tục được thực hiện, tuy nhiên lúc này số tiền lao động nhận được chỉ bằng một nửa so với luật hiện hành. Nếu người lao động thực sự rơi vào hoàn cảnh khó khăn và cần khoản trợ cấp một lần để giải quyết thì số tiền này không đủ.

Đồng thời, cho lao động nhận 50% nhưng không giới hạn số lần rút sẽ khó chấm dứt tình trạng hưởng trợ cấp một lần, số tiền còn lại trong quỹ ít nên lương hưu rất thấp, không đảm bảo được cuộc sống. “Như vậy họ không đạt được nhu cầu cần tiền giải quyết khó khăn, dễ gây bức xúc”, ông Hà nói.

Ngoài ra, một vấn đề cần tính đến ở phương án hai là chính sách không giới hạn số lần rút. Như vậy, thay vì theo quy định hiện hành việc rời bỏ hệ thống an sinh bằng cách rút hết số tiền đóng được là BHXH một lần thì lúc này sẽ là BHXH nhiều lần. Điều này gây ra khó khăn nhất định cho cơ quan quản lý khi giải quyết chế độ.

Lãnh đạo BHXH TP.HCM cũng cho biết trong suốt thời gian luật cho rút, người lao động đã hình thành thói quen “nhận một cục” và có kế hoạch riêng cho mình. Tuy nhiên, khi chốt thời điểm đóng để được giải quyết cho rút hay không, người lao động sẽ có tâm thế chuẩn bị và không gây xáo trộn nhóm đang tham gia.

Cơ quan BHXH  hướng dẫn NLĐ làm thủ tục hưởng trợ cấp 1 lần

“Phương án một sẽ nhắc nhở lao động từ sau khi luật có hiệu lực, tham gia là ở lại với hệ thống để đi đến đích cuối cùng là lương hưu, đảm bảo cuộc sống về già”, ông Hà nói. Do đó, phương án này về lâu dài sẽ giải quyết dứt điểm tình trạng rút BHXH một lần.

Bên cạnh đó, đại diện BHXH TP.HCM cho rằng trong bối cảnh thu nhập của một bộ phận lao động còn thấp, chính sách cần có thêm các giải pháp hỗ trợ khi họ gặp khó khăn như cho vay vốn lãi suất thấp, cải cách tiền lương…

Ông Nguyễn Quốc Thanh, Phó Giám đốc BHXH TP.HCM, cho biết, đến cuối tháng 5/2024, ngành BHXH TP.HCM đã giải quyết, chi trả BHXH, BHTN cho hơn 512.630 lượt người, giảm 6,5% so với cùng kỳ năm trước.Trong đó, số người hưởng BHXH một lần gần 40.740 người, giảm 12,2% so với cùng kỳ.

Nhiều năm qua, TP.HCM luôn dẫn đầu cả nước về số lao động rút BHXH một lần. Từ năm 2018-2023, bình quân mỗi năm thành phố ghi nhận trên 100.000 người rời hệ thống an sinh qua hình thức nhận trợ cấp một lần, chiếm trên 10% tổng số người rút BHXH của cả nước.

Thành phố cũng là địa phương xảy ra hai cuộc ngừng việc diện rộng của hàng chục nghìn công nhân khi chính sách hưởng BHXH một lần thay đổi vào các năm 2003 và 2015. Hiện, TP.HCM có hơn 2,5 triệu người tham gia BHXH bắt buộc.

Theo báo cáo của BHXH Việt Nam, 6 tháng đầu năm 2024 có khoảng 18,3 triệu người tham gia BHXH, đạt tỷ lệ bao phủ 39,05% lực lượng lao động trong độ tuổi, tăng 1,16 triệu người (tương đương 6,77%) so với cùng kỳ năm 2023.

Trong 6 tháng đầu năm 2024, ngành BHXH đã giải quyết cho 40.332 người hưởng lương hưu và trợ cấp BHXH. Trong đó, gần 595.000 người rút BHXH 1 lần, tăng 3,8% so với cùng kỳ năm 2023.

Trong số này, phần lớn là người lao động ngừng đóng BHXH sau 1 năm nghỉ việc (chiếm khoảng 98%), Chủ yếu là lao động trong độ tuổi 20 – 40, làm việc trong doanh nghiệp, nhất là khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, chịu nhiều áp lực.

Nguyên nhân gia tăng theo BHXH VN là nhiều lao động vẫn chọn rút BHXH một lần vì nhu cầu tài chính trước mắt. Nhiều lao động cho biết họ vẫn muốn có lương hưu, song vì điều kiện kinh tế nên chọn rút BHXH 1 lần. Hơn nữa, điều kiện rút hiện cũng khá dễ dàng, mức hưởng hấp dẫn.

Theo BHXH Việt Nam, đầu năm 2023, khi có thông tin về sửa luật BHXH, nhiều lao động chưa hiểu hết nên số rút BHXH 1 lần tăng đột biến, song từ tháng 10/2023 đến nay đã giảm. Tuy nhiên, tính đến tháng 4/2024, đã có gần 121.900 người nghỉ việc hưởng BHXH 1 lần, cao nhất từ trước đến nay.

Dự báo nếu đà tăng này tiếp tục thì năm 2024 ước có khoảng 1,4 triệu người hưởng BHXH 1 lần. Trước thực trạng này, thảo luận về dự thảo luật BHXH sửa đổi, nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng, cần có những giải pháp tối ưu để đảm bảo cho hàng triệu người lao động không bị ra khỏi lưới an sinh, không được bảo đảm cuộc sống khi về già.

Dự thảo luật BHXH sửa đổi dự kiến sẽ được Quốc hội thông qua vào ngày 25/6 tới.

Thống kê giai đoạn 2016-2022 gần 4,85 triệu người rời bỏ hệ thống an sinh. Trong số này, 1,3 triệu người quay trở lại, tiếp tục đi làm và đóng BHXH; gần 3,55 triệu người chưa quay trở lại; 907.000 lao động từng rút hai lượt; hơn 61.000 người rút ba lượt. Khoảng 99% lao động rút một lần sau một năm ngừng đóng và phần lớn làm việc trong doanh nghiệp.

Trung Cường