Hotline: 
Gắn kết, hợp tác đào tạo nghề cùng doanh nghiệp là một trong những yếu tố quyết định chất lượng của hệ thống GDNN. Tuy nhiên, đã từng có không ít bản MOU ( bản ghi nhớ hợp tác) chỉ mang tính hình thức, hoặc chỉ hợp tác để tiếp nhận thực tập sinh không mang lại hiệu quả.
Tham luận của các trường tại Hội nghị GDNN – GDTX 2025 vừa diễn ra, cho thấy xu thế hợp tác đã bước sang giai đoạn mới, doanh nghiệp giờ đây được xem là “đồng sở hữu” với nhà trường trong quy trình đào tạo.
Vai trò doanh nghiệp
Liên kết doanh nghiệp từ lâu được xem là điều kiện tiên quyết để nâng chất lượng nhân lực. Tuy nhiên, tại nhiều trường, sự hợp tác vẫn mang tính hình thức. Sự thay đổi chỉ thực sự rõ rệt khi một số cơ sở GDNN tiên phong chủ động đưa doanh nghiệp vào trung tâm chương trình đào tạo.
Chất lượng nguồn nhân lực sau khi ra tốt nghiệp ra trường đạt trình độ chuyên môn cao chỉ thực sự rõ rệt khi cơ sở GDNN tiên phong chủ động đưa doanh nghiệp vào trung tâm chương trình đào tạo.
Trường Cao đẳng Cơ điện Hà Nội cho biết, cơ sở này là một trong những mô hình dẫn đầu trong mô hình hợp tác thực chất.
Theo Hiệu trưởng Đồng Văn Ngọc, nhà trường triển khai mô hình “tích hợp kép”, trong đó doanh nghiệp đóng vai trò giảng viên thực hành và kiểm soát chất lượng. Chương trình đào tạo đưa trực tiếp tiêu chuẩn kỹ năng nghề nghiệp (ESS) của doanh nghiệp vào giảng dạy, bảo đảm sinh viên ra trường đáp ứng đúng yêu cầu thực tế.
Tương tự,Trường Cao đẳng THACO đã đưa vào vận hành mô hình “trường trong doanh nghiệp”. Đại diện nhà trường chia sẻ rằng, sinh viên học 60% thời gian tại trường và 40% tại các nhà máy của tập đoàn. Trong thời gian thực hành tại doanh nghiệp, sinh viên được hỗ trợ ăn trưa, đi lại và hưởng mức tiền công trung bình 260 nghìn đồng mỗi ngày. Đây không chỉ là sự hỗ trợ mà còn là cách để doanh nghiệp “truyền nghề”, tạo tác phong công nghiệp ngay từ khi còn học.
Một hướng đi khác đến từ Trường Cao đẳng Công nghệ Quốc tế Lilama2. Hiệu trưởng Nguyễn Khánh Cường cho biết, trường hợp tác với tổ chức GIZ và các hiệp hội Đức để đào tạo nghề theo tiêu chuẩn quốc tế. Sinh viên sau khi hoàn thành chương trình được các doanh nghiệp Đức tuyển dụng trực tiếp, biến mô hình thành “xuất khẩu nhân lực tại chỗ”, mở ra triển vọng lớn cho đào tạo nghề chất lượng cao.
Những mô hình này cho thấy khi được trao vai trò sâu hơn, doanh nghiệp không chỉ tiếp nhận sản phẩm đầu ra mà còn tham gia định hình đầu vào, sản xuất nhân lực theo đúng nhu cầu của doanh nghiệp
Và những khoảng trống lớn trong chính sách
Dù có nhiều mô hình tiên phong, sự gắn kết doanh nghiệp vẫn đang gặp phải những điểm nghẽn khiến hợp tác chưa thực sự bền vững. Tại hội nghị GDNN nói trên, đại diện của nhiều trường cao đẳng đã thẳng thắn nêu ra ba khoảng trống lớn trong chính sách.
Xét về trang thiết bị phục vụ đào tạo tại một số trường nghề hiện nay so với thực tế tại doanh nghiệp thì chưa thể sánh bằng, cho nên cần sớm tháo những điểm nghẽn đang cản trở sự đồng hành trong quá trình đào tạo nghề của doanh nghiệp đối với cơ sở GDNN.
Khoảng trống đầu tiên là cơ chế tài chính. Đại diện Trường Cao đẳng Công nghiệp Huế cho biết doanh nghiệp sẵn sàng hợp tác, nhưng thiếu chính sách ưu đãi thuế, hỗ trợ đầu tư ban đầu hay cơ chế ràng buộc tài chính. Khi sự tham gia hoàn toàn dựa trên tự nguyện, liên kết rất khó duy trì ổn định trong dài hạn, đặc biệt với các ngành công nghệ thay đổi nhanh.
Khoảng trống thứ hai là chênh lệch công nghệ. Trường CĐ Công nghiệp Huế nêu rõ nhiều thiết bị tại trường đã lỗi thời so với dây chuyền sản xuất thực tế của doanh nghiệp. Khi chênh lệch quá lớn, doanh nghiệp phải tự đào tạo lại gần như từ đầu, khiến mô hình hợp tác mất đi hiệu quả. Nhiều trường phải dùng máy móc mua từ 10 – 15 năm trước, không thể mô phỏng đúng quy trình hiện đại.
Khoảng trống thứ ba là mức độ tham gia chưa đồng đều. Nhiều doanh nghiệp chỉ góp ý chương trình hoặc nhận thực tập sinh, chưa trực tiếp cử chuyên gia giảng dạy hay tham gia đánh giá đầu ra. Đại diện Trường Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Việt Nam – Hàn Quốc cho biết doanh nghiệp cần chủ động cung cấp thông tin tuyển dụng, tham gia đào tạo thay vì chỉ tiếp nhận “sản phẩm đã hoàn tất”.
Không chỉ nhà trường, chính doanh nghiệp cũng thừa nhận những hạn chế trong cơ chế hiện nay. Đại diện Toyota Việt Nam cho rằng mô hình “ba nhà” Nhà nước – Nhà trường – Doanh nghiệp chỉ hiệu quả khi có cơ chế rõ ràng về trách nhiệm và quyền lợi, đặc biệt trong đầu tư thiết bị và chuyển giao công nghệ.
Những “lỗ hổng” cơ chế đang khiến nhiều mô hình hợp tác hay trở thành các thí điểm đơn lẻ, thiếu tính lan tỏa.Tại góc độ quản lý nhà nước, nhiều Sở GD&ĐT nhận định cần sớm hoàn thiện khung pháp lý về hợp tác nhà trường và doanh nghiệp, đặc biệt trong cơ chế tài chính và công nhận kinh nghiệm thực hành của doanh nghiệp tương đương với chuẩn giảng viên thực hành. Khi cơ chế được “cởi trói”, doanh nghiệp sẽ tham gia sâu và thực chất hơn.
Cần chuẩn hoá quốc tế kỹ năng và công nghệ
Trước yêu cầu cao của thị trường lao động, các trường và doanh nghiệp đều nhận thấy cần đổi mới sâu hơn để mô hình liên kết trở thành cấu phần chiến lược chứ không chỉ là hoạt động hỗ trợ, ký kết trên giấy.
Gắn kết doanh nghiệp vào quá trình đào tạo tại các cơ sở GDNN cần một hành lang pháp lý đủ mạnh, sự chủ động từ nhà trường và cam kết dài hạn từ doanh nghiệp.
Một hướng đi mạnh mẽ, theo các chuyên gia đào tạo nghề, đó là chuẩn hóa quốc tế. Các mô hình của Lilama2, Toyota Việt Nam hay các trường hợp tác với Hàn Quốc cho thấy đào tạo theo chuẩn Đức, chuẩn Toyota hay chuẩn Hàn Quốc vừa tăng chất lượng, vừa giúp sinh viên có cơ hội việc làm toàn cầu.
Đại diện Sở GD&ĐT Hải Phòng nhấn mạnh việc áp dụng tiêu chuẩn quốc tế là bước quan trọng để nâng sức cạnh tranh nhân lực trong bối cảnh thành phố thu hút mạnh các tập đoàn công nghiệp.
Ứng dụng công nghệ cũng tạo bước chuyển biến lớn cho liên kết đào tạo cùng doanh nghiệp. Nhiều trường đề xuất xây dựng nền tảng kết nối số giữa nhà trường và doanh nghiệp, giúp theo dõi tiến độ thực tập, đánh giá kỹ năng nghề theo thời gian thực và quản lý hồ sơ năng lực sinh viên bằng dữ liệu mở. Đây là xu thế phù hợp với chuyển đổi số toàn ngành, đồng thời giảm đáng kể gánh nặng hành chính.
Bên cạnh đó, mô hình trạm đào tạo vệ tinh ngay trong khuôn viên trường, do doanh nghiệp đồng quản lý như tại CĐ Công nghiệp Huế, được đánh giá là hướng đi phù hợp tại các địa phương có nhu cầu tuyển dụng cao theo ngành nghề đặc thù.
Gắn kết doanh nghiệp đang chuyển từ “hợp tác tình thế” sang “đồng hành sống còn” với GDNN. Những mô hình thực chất tại Hà Nội, Quảng Nam, Đồng Nai, Huế hay Hải Phòng cho thấy doanh nghiệp chính là công cụ bảo đảm chất lượng, còn nhà trường là “nhà máy đào tạo nhân lực” cho chính họ. Tuy nhiên, để xu hướng này lan rộng, cần một hành lang pháp lý đủ mạnh, sự chủ động từ nhà trường và cam kết dài hạn từ doanh nghiệp. Chỉ khi đó, GDNN mới có thể trở thành nguồn cung nhân lực kỹ thuật chất lượng cao cho nền kinh tế đang chuyển đổi mạnh mẽ./.
Thanh Quang
Bài viết liên quan được xem nhiều nhất
