Hotline: 
Tỷ lệ giáo viên bỏ nghề trên toàn cầu đã tăng gấp đôi trong vòng 7 năm qua, từ 4,62% vào năm 2015 lên 9,06% vào năm 2022, gây ra những thách thức lớn đối với hệ thống giáo dục trên toàn thế giới. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục mà còn làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu giáo viên trầm trọng, đặc biệt là trong bối cảnh mục tiêu phổ cập giáo dục toàn cầu vào năm 2030.
Lương thấp và điều kiện làm việc kém là nguyên nhân chính
Theo ông Peter Wallet, chuyên gia chương trình giáo dục của UNESCO, một trong những lý do chính dẫn đến tình trạng giáo viên bỏ nghề là mức lương không cạnh tranh. Ở nhiều quốc gia, giáo viên tiểu học có mức lương thấp hơn so với các ngành nghề yêu cầu trình độ tương tự. Tại châu Âu, 7/10 quốc gia ghi nhận tình trạng này.
Tại một số quốc gia thu nhập thấp, mặc dù lương giáo viên có thể cao gấp đôi mức lương trung bình của các ngành nghề yêu cầu trình độ tương tự, nhưng vẫn không đủ để giáo viên trang trải chi phí sinh hoạt hàng ngày.
Ngoài lương, các yếu tố khác như điều kiện làm việc, mức độ hài lòng với nghề, chế độ đãi ngộ, cơ hội thăng tiến và các vấn đề cá nhân (sức khỏe, trách nhiệm với gia đình) cũng là những nguyên nhân quan trọng khiến giáo viên quyết định bỏ nghề.
Việt Nam thiếu giáo viên nghiêm trọng
Tại Việt Nam, theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, hiện nay cả nước đang thiếu hơn 113.000 giáo viên mầm non và phổ thông. Tình trạng thiếu giáo viên cục bộ xảy ra ở hầu hết các địa phương, đặc biệt là ở các môn học như Tiếng Anh, Tin học, Âm nhạc, và Mỹ thuật. Nguyên nhân chính là sức hấp dẫn của nghề giáo còn hạn chế, cùng với tỷ lệ nghỉ việc cao và thiếu nguồn tuyển giáo viên cho một số môn học đặc thù. Các lý do giáo viên nghỉ việc tại Việt Nam cũng tương tự những gì UNESCO chỉ ra trên toàn cầu.
Chính sách đãi ngộ và cải cách lương là giải pháp
Để giải quyết tình trạng này, Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam đã đề xuất một số chính sách quan trọng trong dự thảo Luật Nhà giáo, trình Quốc hội vào tháng 11 vừa qua. Cụ thể, lương của giáo viên sẽ được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp, và giáo viên mới sẽ được tăng một bậc lương so với bảng lương hành chính thông thường. Đặc biệt, nhóm giáo viên mầm non và tiểu học sẽ được hưởng phụ cấp ưu đãi nghề cao hơn hiện nay, lần lượt là 10% và 5%.
Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, ông Phạm Ngọc Thưởng, cho biết các chính sách này được xây dựng dựa trên kinh nghiệm quốc tế, nhằm cải thiện điều kiện làm việc và thu hút giáo viên vào ngành.
Thúc đẩy vị thế nghề giáo: Kinh nghiệm từ Trung Quốc
Một ví dụ điển hình về chính sách đãi ngộ giáo viên là Trung Quốc. Tại quốc gia này, giáo viên cũng được hưởng những ưu đãi đặc biệt. Theo TS Li TingZhou, chuyên gia tại Trung tâm Đào tạo Giáo viên của Đại học Sư phạm Thượng Hải, Trung Quốc đã xây dựng một hệ thống chức danh nghề nghiệp thống nhất cho giáo viên, tương tự như các chức danh cao cấp trong các ngành nghề khác như giáo sư hoặc bác sĩ. Giáo viên tiểu học và trung học tại Trung Quốc có thể đạt được các chức danh nghề nghiệp cao cấp, tương đương với chức danh giáo sư, và được hưởng mức lương cũng như phúc lợi xã hội tương ứng.
Hiện nay, Trung Quốc có khoảng 11 triệu giáo viên, trong đó khoảng 30.000 người có chức danh nghề nghiệp tương đương giáo sư. Chính sách này đã giúp nâng cao vị thế của giáo viên trong xã hội và thu hút nhân tài vào ngành giáo dục.
Tương lai: Cần cải cách toàn diện
Việc gia tăng tỷ lệ giáo viên bỏ nghề là một tín hiệu cảnh báo cho các quốc gia trên toàn cầu, đặc biệt là trong bối cảnh mục tiêu giáo dục 2030 đang đến gần. Để đạt được mục tiêu phổ cập giáo dục, thế giới cần thêm 13 triệu giáo viên tiểu học và 31 triệu giáo viên trung học. Do đó, các quốc gia cần cải thiện điều kiện làm việc và tăng cường các chính sách đãi ngộ để giữ chân giáo viên và thu hút nhân lực chất lượng cao vào ngành.
Đây là một thách thức lớn nhưng cũng là cơ hội để cải cách toàn diện ngành giáo dục, từ chính sách đến điều kiện làm việc, nhằm xây dựng một hệ thống giáo dục vững mạnh và bền vững trong tương lai.
Bảo Minh