Hotline: 
Trong bối cảnh xã hội ngày càng phát triển, thuốc giả và thuốc kém chất lượng vẫn là vấn nạn nghiêm trọng, gây tổn hại trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng và làm giảm sút lòng tin vào ngành y tế. Thực trạng này không chỉ gây thất thoát kinh tế lớn mà còn đe dọa tính mạng người bệnh, nhất là trong những trường hợp cần đến “thời gian vàng” để cứu sống. Vấn đề càng trở nên bức xúc khi thuốc giả ngày càng tinh vi, khó kiểm soát, gây ra những hậu quả khó lường đối với người bệnh và toàn ngành y tế.
Sáng 26/5, tại Trường Đại học Y Dược TP. HCM, Báo Tiền Phong đã tổ chức Hội thảo “Thuốc giả hệ lụy thật: Giải pháp nào ngăn chặn?” với sự tham gia của nhiều chuyên gia y tế, luật sư và cán bộ quản lý nhằm làm rõ thực trạng và đề xuất các giải pháp thiết thực.
Thuốc giả và hiểm họa khôn lường với sức khỏe người dân
Đề cập đến tình hình thuốc giả trên cả nước, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết: “Thời gian qua, Bộ Y tế đã phát hiện nhiều vụ thuốc giả nghiêm trọng như vụ Tetracyclin, Clorocid giả ở Thanh Hóa, Hà Nam với quy mô lớn và có tổ chức.”
Ông Tuyên nhấn mạnh, mặc dù các lực lượng chức năng đã phối hợp triệt phá tận gốc các đường dây này, nhưng tình trạng thuốc giả vẫn diễn biến phức tạp, đặc biệt là thuốc cổ truyền và thuốc bán qua mạng xã hội, gây nguy hiểm đến tính mạng người dân và làm giảm sút niềm tin vào ngành y tế. Thứ trưởng Tuyên khẳng định quan điểm nhất quán của Bộ Y tế: “Xử lý nghiêm, không có vùng cấm đối với mọi hành vi sản xuất, buôn bán, lưu hành thuốc giả cũng như hành vi bao che, tiếp tay.”
Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên khẳng định quan điểm nhất quán của Bộ Y tế là xử lý nghiêm, không có vùng cấm đối với mọi hành vi sản xuất, buôn bán, lưu hành thuốc giả cũng như hành vi bao che, tiếp tay.
Cũng tại hội thảo, TS.DS Nguyễn Quốc Bình – Phó Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy nhấn mạnh mức độ nguy hiểm của thuốc giả đối với sức khỏe bệnh nhân. Ông Bình cảnh báo: “Thuốc giả và thuốc kém chất lượng chính là thủ phạm trực tiếp cướp đi “thời gian vàng” cứu sống bệnh nhân, đặc biệt với những người bị sốc nhiễm khuẩn.
Mỗi giờ chậm trễ trong việc sử dụng kháng sinh đúng liều có thể làm giảm cơ hội sống của bệnh nhân đến 12%.” Ông Bình cũng nêu rõ, thuốc giả không chỉ không đảm bảo nồng độ trị liệu mà còn có thể gây độc hại, làm tăng chi phí điều trị và nguy cơ tử vong.
Cùng quan điểm, ThS. Nguyễn Thị Trúc Vân – Phó Phòng Kế hoạch Tổng hợp, Viện Kiểm nghiệm thuốc TP. HCM đã cung cấp những số liệu đáng báo động: “Số lượng mẫu thuốc giả được phát hiện qua kiểm nghiệm đã tăng nhanh chóng, từ 5 mẫu năm 2022 lên đến 40 mẫu năm 2024. Nhiều mẫu thuốc hóa dược không chứa dược chất hoặc có pha trộn tân dược.”
0
ThS. Nguyễn Thị Trúc Vân – Phó Phòng Kế hoạch Tổng hợp, Viện Kiểm nghiệm thuốc TP. HCM.
Bà Vân cho biết thêm, việc lấy mẫu thuốc tại các cơ sở và nền tảng thương mại điện tử hiện còn gặp nhiều khó khăn do thiếu thẩm quyền và quy định pháp lý cụ thể. “Do đó, cần sớm hoàn thiện cơ chế để tăng cường hiệu quả giám sát và phòng chống thuốc giả,” bà nhấn mạnh.
Về phía công tác xử lý vi phạm, ông Nguyễn Quang Huy – Phó Chi Cục trưởng Chi Cục Quản lý thị trường TP. HCM cho biết: “Từ đầu năm 2024 đến nay, lực lượng quản lý thị trường đã xử lý hàng trăm vụ vi phạm liên quan đến thuốc tân dược, thực phẩm chức năng và mỹ phẩm, với tổng giá trị vi phạm lên đến hàng chục tỷ đồng.”
Theo đó, ông Huy đưa ra cảnh báo: “Thủ đoạn vi phạm ngày càng tinh vi, như trộn thuốc thật với thuốc giả để qua mặt kiểm tra, ghi sai nhãn mác gây nhầm lẫn về công dụng sản phẩm.” Ông Huy cũng khẳng định lực lượng quản lý thị trường đã phối hợp các cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra đột xuất và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.
Giải pháp đồng bộ: Khung pháp lý – Công nghệ – Nhận thức cộng đồng
Đồng thời, luật sư Phan Thành Tâm (Đoàn Luật sư TP. HCM) nhìn nhận thực trạng pháp lý hiện còn nhiều hạn chế trong cuộc chiến chống thuốc giả: “Các cơ quan chức năng đã thu giữ hơn 100 tấn thuốc tân dược và thực phẩm chức năng giả, nhưng pháp luật hiện nay vẫn còn nhiều điểm bất cập, chế tài chưa đủ sức răn đe, thậm chí một số hành vi buôn bán thuốc giả có thể chỉ bị án treo.”
Ông Tâm cũng chỉ ra vấn đề phối hợp liên ngành chưa chặt chẽ và xử lý còn chậm trễ. “Cần hoàn thiện pháp luật, tăng mức phạt, tăng cường cả tiền kiểm lẫn hậu kiểm, đồng thời thiết lập đường dây nóng để người dân kịp thời tố giác thuốc giả,” ông đề xuất.
TS. Tạ Mạnh Hùng – Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược cảnh báo về nguy cơ gia tăng thuốc giả trên các nền tảng số: “Thuốc giả xâm nhập qua mạng xã hội và các sàn thương mại điện tử ngày càng nhiều, mặc dù Luật Dược sửa đổi 2024 đã tương đối hoàn chỉnh nhưng vẫn còn nhiều lỗ hổng do thủ đoạn vi phạm ngày càng tinh vi.”
TS. Tạ Mạnh Hùng – Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược đề xuất siết chặt quản lý bán thuốc online, xử lý nghiêm các hành vi quảng cáo sai sự thật.
Theo đó, ông Hùng đề xuất siết chặt quản lý bán thuốc online, xử lý nghiêm các hành vi quảng cáo sai sự thật và nhấn mạnh: “Cán bộ y tế tuyệt đối không được tham gia quảng cáo không đúng quy định.” Theo ông Hùng, hai trụ cột quan trọng để chống thuốc giả là khung pháp lý đầy đủ và tổ chức thực thi nghiêm túc.
Về giải pháp kiểm nghiệm, PGS.TS Trần Việt Hùng – Viện trưởng Viện Kiểm nghiệm thuốc TP. HCM nhận định: “Trước sự tinh vi ngày càng tăng của thuốc giả, cần xây dựng hệ thống giám sát quốc gia về thuốc, kết nối dữ liệu liên ngành để kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng.” Ông nhấn mạnh ngành kiểm nghiệm phải đổi mới phương pháp làm việc, chủ động tiếp cận thực tế thị trường, thậm chí “học theo nhà báo” để đóng giả người tiêu dùng mua thuốc lấy mẫu kiểm nghiệm thay vì chỉ chờ mẫu gửi đến phòng thí nghiệm.
GS. Nguyễn Đức Tuấn – Phó trưởng Khoa Dược Đại học Y Dược TP. HCM cũng chia sẻ quan điểm về việc nâng cao ý thức của người làm nghề: “Để phòng chống thuốc giả hiệu quả, cần đầu tư tăng cường công tác hậu kiểm, đồng thời đặc biệt chú trọng đào tạo y đức cho sinh viên y dược ngay từ nhà trường, bởi nhiều vụ thuốc giả từng liên quan trực tiếp đến người hành nghề dược.”
Từ những nhận định và chia sẻ của các chuyên gia, có thể thấy thuốc giả và thuốc kém chất lượng không chỉ là vấn đề pháp lý mà còn là thách thức lớn đối với ngành y tế và sức khỏe cộng đồng. Cuộc chiến chống thuốc giả đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa việc hoàn thiện khung pháp lý, tăng cường tổ chức thực thi, áp dụng công nghệ hiện đại và nâng cao nhận thức cùng đạo đức nghề nghiệp trong toàn ngành. Đồng thời, sự tham gia tích cực của người dân, doanh nghiệp và các cơ quan chức năng sẽ góp phần ngăn chặn hiệu quả “kẻ thù vô hình” này, bảo vệ sự an toàn và niềm tin của người bệnh trong tương lai.
Thanh Quang