Hotline: 
Cho phép doanh nghiệp, người lao động không phải thu, nộp kinh phí công đoàn cho cơ quan công đoàn cấp trên tới ít nhất là hết năm 2024; tiếp tục giảm lãi suất ngân hàng và các chính sách về giãn, hoãn, khoanh nợ, cân nhắc các khoản vay ưu đãi như cho doanh nghiệp vay trả lương cho người lao động, hoặc đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ tay nghề, giữ chân người lao động…
Đây là một số kiến nghị đáng chú ý được Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV – thuộc Hội đồng Tư vấn Cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ) đề cập trong báo cáo kết quả khảo sát tình hình người lao động và một số đề xuất, tham mưu để hỗ trợ người lao động vượt qua khó khăn công bố mới đây.
Kết quả khảo sát của Ban IV cho thấy, thị trường lao động đang bị ảnh hưởng nặng nề bởi những biến động kinh tế trong nước và quốc tế thời gian qua.
Cụ thể, theo kết quả khảo sát từ 8.343 người lao động trên cả nước, có 31% đang ở trong tình trạng không có việc làm. Tỷ lệ này dù đã giảm so với trong bối cảnh Covid-19 (62% tại thời điểm tháng 8/2021 và 53% tại thời điểm tháng 10/2021).
Nhóm nghiên cứu cho rằng kết quả này dù đã có nhiều cải thiện nhưng vẫn còn khá cao, cho thấy bối cảnh nhiều thách thức đối với thị trường lao động vẫn đang diễn ra.
Xét theo ngành kinh tế chính, các ngành kinh doanh bất động sản, xây dựng và du lịch, khách sạn và nhà hàng có tỷ lệ người lao động không có việc làm cao nhất, lần lượt là 53%, 44% và 43%.
Còn theo địa phương thì TP.HCM, Đồng Nai, Bình Dương và Đà Nẵng là những tỉnh/thành phố có tỷ lệ người lao động không có việc làm cao nhất, đều trên 30%.
Không có đơn hàng, doah nghiệp phải cắt giảm lao động để tiết giảm chi phí
Trước kết quả trên, có 32,4% người lao động tham gia khảo sát cho rằng nguyên nhân họ bị mất việc là do cơ sở sản xuất, kinh doanh đóng cửa, phá sản hoặc tạm ngừng kinh doanh. Trong khi có 27,1% đưa ra nguyên nhân do cơ sở sản xuất, kinh doanh phải sa thải lao động để cắt giảm chi phí do không có đơn hàng.
Đáng chú ý, xu hướng số lượng người lao động bị mất việc tại các doanh nghiệp không những không giảm, mà còn tăng lên diễn ra từ quý IV/2022 sang quý I/2023, và dự báo còn tiếp diễn trong các quý còn lại của năm 2023.
Khảo sát tình hình doanh nghiệp mới đây của Ban IV mới đây cho thấy, trong số các doanh nghiệp dự kiến còn hoạt động năm 2023, có đến 71,3% doanh nghiệp dự kiến sẽ phải cắt giảm quy mô lao động từ 5% trở lên thời gian tới.
Đề xuất nhóm giải pháp nhóm trợ lực cho doanh nghiệp
Trước bối cảnh khó khăn, khó khăn, thách thức trên, Ban IV nhận định, việc quan trọng nhất vẫn là phải trợ lực cho doanh nghiệp để doanh nghiệp duy trì và phục hồi hoạt động sản xuất, kinh doanh. Trong đó, thông qua các nhóm giải pháp trợ lực cho doanh nghiệp để hỗ trợ gián tiếp cho người lao động.
Cụ thể, Ban IV kiến nghị, kéo dài thời hạn giảm thuế giá trị gia tăng; Giãn, hoãn, giảm các khoản phí liên quan đến bảo hiểm xã hội, kinh phí công đoàn. Cùng với xem xét mức đóng thuế thu nhập cá nhân mới phù hợp với bối cảnh mới.
Đồng thời, tiếp tục giảm lãi suất ngân hàng và các chính sách về giãn, hoãn, khoanh nợ đồng thời cân nhắc các khoản vay ưu đãi như cho doanh nghiệp vay trả lương cho người lao động hoặc để đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ tay nghề, giữ chân người lao động…
Đáng chú ý, Ban IV kiến nghị không ban hành thêm văn bản mới tạo thêm gánh nặng về thuế, phí, thủ tục hành chính cho cả doanh nghiệp và người lao động.
Đề xuất miễn phí công đoàn đến hết năm 2024
Liên quan đến vấn đề bảo hiểm xã hội và rút bảo hiểm xã hội một lần, kết quả khảo sát cho thấy xu hướng này còn chưa dừng lại khi mà người lao động vẫn có nguy cơ bị mất việc rất cao trong nửa cuối năm 2023 và phần lớn trong số họ ít có nguồn tài chính dự trữ để duy trì cuộc sống trước mắt.
Vì vậy, để hỗ trợ người lao động, đồng thời giảm thiểu tình trạng rút bảo hiểm xã hội một lần, Ban IV cũng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam cùng các cơ quan liên quan nghiên cứu, cho người lao động sử dụng sổ bảo hiểm xã hội để vay tiêu dùng ngắn hạn trong bối cảnh thu nhập giảm sút hoặc việc làm bấp bênh.
Cho phép doanh nghiệp, người lao động không phải thu, nộp kinh phí công đoàn cho cơ quan công đoàn cấp trên tới ít nhất là hết năm 2024 và giãn, hoãn các khoản thuế, phí khác để doanh nghiệp và người lao động dồn nguồn lực này cho người lao động trang trải trực tiếp các nhu cầu cuộc sống; nhằm giảm áp lực/kỳ vọng vào khoản tiền rút từ bảo hiểm xã hội.
Ngoài ra, Ban IV cũng đề xuất Chính quyền cấp Trung ương và địa phương cắt giảm các thủ tục hành chính phức tạp, hạn chế các đợt thanh tra, kiểm tra để các doanh nghiệp được yên tâm hoạt động, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp duy trì và mở rộng sản xuất ổn định việc làm cho người lao động. Đồng thời, hỗ trợ họ tham gia các khóa học nâng cao trình độ, tay nghề, ngoại ngữ.
Việt Tuấn