Hotline: 
Trong gần 9.600 doanh nghiệp tham gia khảo sát của Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV), có tới 82,3% doanh nghiệp dự kiến sẽ phải giảm quy mô, tạm ngừng kinh doanh hoặc ngừng kinh doanh trong các tháng còn lại của năm 2023. Với những doanh nghiệp còn trụ lại, cũng có tới 71,2% dự kiến giảm quy mô lao động; 80,7% dự kiến giảm doanh thu…
Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV, thuộc Hội đồng Tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ) vừa có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ báo cáo kết quả khảo sát tình hình doanh nghiệp và một số đề xuất, tham mưu để hỗ trợ doanh nghiệp và nền kinh tế.
Báo cáo nêu lên những con số, thống kê “đáng báo động” về tình hình khó khăn, những vướng mắc, thách thức của cộng đồng doanh nghiệp tư nhân hiện nay. Theo đó, trong tổng số 9.556 doanh nghiệp tham gia khảo sát, có 82,3% doanh nghiệp dự kiến giảm quy mô, tạm ngừng kinh doanh hoặc ngừng kinh doanh trong các tháng còn lại của năm 2023.
Tỷ lệ doanh nghiệp dự kiến ngừng kinh doanh, chờ giải thể là 10,9%; dự kiến tạm ngừng kinh doanh là 12,4%; dự kiến giảm mạnh quy mô là 38,5% và dự kiến giảm nhẹ quy mô là 20,5%.
Trong số các doanh nghiệp còn hoạt động, cũng có tới 71,2% dự kiến giảm quy mô lao động trên 5%, trong đó có 22,2% dự kiến giảm trên 50%. Có 80,7% doanh nghiệp dự kiến giảm doanh thu trên 5%, trong đó tỷ lệ giảm trên 50% doanh thu là 29,4%.
Có đến 81,4% doanh nghiệp được khảo sát có đánh giá tiêu cực/rất tiêu cực về triển vọng kinh tế Việt Nam trong các tháng còn lại của năm 2023. Các đánh giá rất tích cực/tích cực chỉ chiếm 4,2%. Đánh giá về triển vọng kinh tế ngành năm 2023, có tới 29,6% doanh nghiệp cho rằng rất tiêu cực.
“Khủng hoảng” do thiếu đơn hàng, niềm tin xuống thấp
Đáng chú ý, báo cáo cho thấy, niềm tin của doanh nghiệp đối với kinh tế vĩ mô, kinh tế ngành trong bối cảnh này đang xuống thấp, nhất là đối với các doanh nghiệp ngành xây dựng, doanh nghiệp quy mô siêu nhỏ, doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp khu vực ngoài nhà nước, doanh nghiệp tại TP.HCM.
Các khó khăn, thách thức lớn nhất doanh nghiệp đang phải đối mặt là về đơn hàng (59,2%); tiếp cận vốn vay (51,1%); thực hiện thủ tục hành chính và đáp ứng các quy định của pháp luật (45,3%); nguy cơ hình sự hóa các giao dịch kinh tế (31,1%).
“Trong bối cảnh khó khăn này, cộng đồng doanh nghiệp cảm nhận sự hỗ trợ của chính quyền địa phương chưa đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn khi có tới 84% doanh nghiệp đánh giá hiệu quả điều hành và hỗ trợ của chính quyền địa phương ở mức kém hiệu quả”, theo báo cáo của Ban IV.
Kiến nghị 4 nhóm giải pháp cấp bách
Từ những khó khăn về triển vọng phát triển kinh doanh, khảo sát của Ban IV đã ghi nhận rất nhiều kiến nghị, đề xuất cụ thể từ cộng đồng doanh nghiệp mang tính cấp bách, hướng đến tháo gỡ các nút thắt ngay trước mắt nhằm củng cố niềm tin, gia tăng nội lực cho doanh nghiệp và nền kinh tế đất nước.
Theo Ban IV, nguyên nhân của những khó khăn hiện tại đối với doanh nghiệp Việt Nam không chỉ đến từ chu kỳ khó khăn của kinh tế thế giới, mà còn do những vấn đề nội tại gây ra.
Đây là thách thức rất lớn, nhưng cũng mở ra những cơ hội lớn để Chính phủ thực hiện những cải cách triệt để nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, nâng cao sản lượng kinh tế trong dài hạn.
Các kiến nghị được chia làm 4 nhóm đề xuất, gồm: Các đề xuất giảm chi phí, nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp; Các đề xuất để doanh nghiệp tiếp cận được vốn vay; Các đề xuất để cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và Các đề xuất để hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường.
Đầu tiên, về giảm chi phí để tăng sức cạnh tranh. Các doanh nghiệp kiến nghị kéo dài thời hạn giảm 2% thuế VAT đến hết năm 2025 thay vì cuối năm nay. Chi phí lao động cũng cần giảm hơn thông qua hạ phí công đoàn, bảo hiểm xã hội và xem xét thay đổi ngưỡng chịu thuế thu nhập cá nhân.
Các doanh nghiệp đồng thời đề nghị một số cơ chế đặc biệt, như cho phép họ được hoàn thuế trong vòng 3 tháng sau khi xuất khẩu đơn hàng và kết hợp các biện pháp thanh tra, hậu kiểm để kiểm soát rủi ro, chống gian lận thuế. Hay giảm thuế thu nhập doanh nghiệp với các đơn vị xuất khẩu về mức 5-10%.
Thứ 2, để tăng khả năng tiếp cận vốn vay cho nền kinh tế. Doanh nghiệp cho rằng nên có một gói tín dụng ưu đãi cho các ngành, lĩnh vực sản xuất chủ lực, trong đó dành riêng nguồn lực cho doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Đặc biệt, các doanh nghiệp mong muốn không siết tín dụng với phân khúc bất động sản liên quan xây dựng nhà ở xã hội, bệnh viện, trường học, hạ tầng sản xuất.
Đồng thời, cho phép các NHTM trong nước được mua lại các trái phiếu sắp tới hạn và xử lý như một dạng tín dụng đặc biệt vì lượng trái phiếu này có giá trị vượt rất nhiều lần khả năng mua lại của các doanh nghiệp trong nước…
Cùng với đó, xem xét giảm mạnh lãi suất vay cho thuê, mua nhà ở xã hội để số đông công nhân, người lao động có cơ hội tiếp cận việc thuê, mua nhà từ nguồn hỗ trợ tín dụng…
Thứ 3, với môi trường đầu tư kinh doanh, doanh nghiệp muốn nhà chức trách cần hạn chế kiểm tra (không quá một lần mỗi năm), không ban hành thêm văn bản mới nhằm tránh gánh nặng về thuế, phí, thủ tục hành chính cho doanh nghiệp. Nhà chức trách cũng cần sớm hoàn thành điều tra các vụ án hiện tại và đưa ra nghị quyết không hình sự hóa các quan hệ kinh tế.
Bên cạnh đó, có cơ chế và quy định pháp lý rõ ràng đối với các chính sách, thủ tục hành chính liên quan tới hỗ trợ doanh nghiệp để cán bộ các cấp có thể thực hiện mà không lo bị phạm lỗi.
Ban IV cũng đề nghị thay đổi Luật và quy định về đấu thầu: Bỏ quy định dùng giá của hợp đồng cũ làm dự toán. Cho phép áp dụng công thức giá trong chào bán sản phẩm dựa vào các biến động giá nguyên vật liệu và tỷ giá ở thời điểm sản xuất dựa trên các chỉ số giá được công bố công khai trên thế giới…
Cuối cùng, về hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường – các doanh nghiệp đề xuất Chính phủ tăng đàm phán thương mại để đa dạng hóa thị trường đầu vào (đặc biệt với các ngành may mặc, da giày, đồ gỗ…) và đầu ra để giảm sự phụ thuộc các thị trường truyền thống.
Đồng thời, đề xuất nghiên cứu xây dựng các kênh thông tin tập trung để phân tích, dự báo về các xu hướng kinh tế, kinh doanh quốc tế, cập nhật các ưu đãi phát triển và cảnh báo rủi ro để hỗ trợ doanh nghiệp…
Tuấn Việt