Hotline: 
Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu còn nhiều biến động, startup Việt Nam đang đứng trước cả cơ hội và thách thức mới. Đặc biệt, năm 2025 hứa hẹn là một cột mốc quan trọng với sự bùng nổ của công nghệ, xu hướng xanh hóa và những chính sách hỗ trợ khởi nghiệp tích cực. Nhằm nhìn nhận rõ hơn về hệ sinh thái khởi nghiệp hiện nay, phóng viên Tạp chí Nghề nghiệp và Cuộc sống đã có cuộc trao đổi với bà Trần Trúc Phương – Phó Giám đốc Trung tâm Kết nối Khoa học Kỹ thuật – Công nghiệp (STIC), kiêm Chủ tịch Hội đồng Quản lý Viện Nghiên cứu Ứng dụng Khoa học Giáo dục và Chăm sóc Sức khỏe Cộng đồng Đông Nam Á, một chuyên gia giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo.
Bà Trần Trúc Phương – Phó Giám đốc Trung tâm Kết nối Khoa học Kỹ thuật – Công nghiệp (STIC), kiêm Chủ tịch Hội đồng Quản lý Viện Nghiên cứu Ứng dụng Khoa học Giáo dục và Chăm sóc Sức khỏe Cộng đồng Đông Nam Á.
PV: Bà đánh giá thế nào về hệ sinh thái khởi nghiệp tại Việt Nam năm 2025 và những xu hướng, lĩnh vực đang được quan tâm?
Bà Trần Trúc Phương: Hệ sinh thái khởi nghiệp tại Việt Nam hiện nay có rất nhiều tiềm năng và cơ hội phát triển. Tuy nhiên, phần lớn các dự án vẫn còn mang tính phong trào, thiếu chiều sâu và ít dự án thực sự đột phá, tạo ra giá trị kinh tế bền vững.
Nếu xét về lĩnh vực, những ngành đang thu hút sự quan tâm và đóng vai trò mũi nhọn trong phát triển kinh tế hiện nay có thể kể đến như: chăm sóc sức khỏe, làm đẹp, giáo dục nghề nghiệp, nông nghiệp, thủy hải sản, du lịch và công nghiệp. Đây là những ngành có dư địa phát triển lớn và phù hợp với xu hướng tiêu dùng, dịch chuyển của thị trường hiện đại.
PV: Theo bà, công nghệ AI, chuyển đổi số và xu hướng xanh hóa đang mở ra những cơ hội nào cho startup Việt?
Bà Trần Trúc Phương: Công nghệ AI và chuyển đổi số đang hỗ trợ rất lớn cho hoạt động khởi nghiệp, giúp tự động hóa các quy trình lặp lại, tối ưu hóa hoạt động kinh doanh và tăng tốc độ xử lý công việc. Điều này không chỉ mở rộng cơ hội cho startup mà còn cho nhiều vị trí công việc khác, giúp tiếp cận công nghệ một cách linh hoạt, mọi lúc, mọi nơi.
Tuy nhiên, điều quan trọng là con người phải biết ứng dụng một cách phù hợp và thích nghi, đầu tư xây dựng dữ liệu và quy trình theo nhu cầu thực tế chứ không phụ thuộc hoàn toàn vào công nghệ. Khởi nghiệp phải giữ được sức sáng tạo con người khai thác tiềm năng nội lực kết hợp với công nghệ để phát triển bền vững, không để AI hay chuyển đổi số làm lu mờ khả năng tư duy tự nhiên.
PV: Hiện Chính phủ và các tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp đang triển khai những chính sách, chương trình nào đáng chú ý để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, thưa bà?
Bà Trần Trúc Phương: Nhà nước đang tập trung đầu tư vào cơ sở hạ tầng, thiết bị, xây dựng quỹ tài chính từ ngân sách và vận động các tổ chức trong, ngoài nước tham gia hỗ trợ startup. Cùng với đó là các chương trình đào tạo, huấn luyện, chuyển giao công nghệ nhằm thúc đẩy ý tưởng đổi mới sáng tạo thành dự án kinh doanh thực tế.
Ngoài ra, còn có chính sách tạo điều kiện cho các địa phương liên kết, chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, mở rộng mạng lưới hợp tác. Điều này không chỉ giúp các doanh nghiệp khởi nghiệp gần gũi hơn mà còn hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ lẫn nhau, phát triển thị trường nội địa bền vững.
PV: Bà nhận định thế nào về tác động của thị trường nội địa và nền kinh tế toàn cầu đến hoạt động khởi nghiệp và gọi vốn tại Việt Nam?
Bà Trần Trúc Phương: Thị trường nội địa đang chịu ảnh hưởng từ quá trình tái cơ cấu bộ máy quản lý nhà nước, trong khi nền kinh tế toàn cầu cũng đang trên đà phục hồi sau đại dịch Covid-19. Đây là thời điểm thuận lợi để nhiều dự án khởi nghiệp hình thành và phát triển.
Đặc biệt, các nhà đầu tư đang có xu hướng cởi mở hơn vì rủi ro giảm, nhờ vào việc nhiều dự án khởi nghiệp hiện nay được triển khai bởi những người có kiến thức, kinh nghiệm và nguồn vốn tự có. Chính phủ và địa phương cũng đang dành nhiều chính sách hỗ trợ nguồn vốn, giúp tăng cơ hội hiện thực hóa dự án cho startup Việt.
PV: Startup Việt đang gặp phải những thách thức gì và bà có lời khuyên nào cho các bạn trẻ khởi nghiệp trong bối cảnh cạnh tranh hiện nay?
Bà Trần Trúc Phương: Các bạn trẻ khởi nghiệp hiện nay gặp không ít khó khăn như thiếu kiến thức thực tiễn, kinh nghiệm quản lý, mối quan hệ, tư duy đổi mới và khả năng kiên trì với dự án. Ngoài ra, việc kêu gọi vốn cũng chưa thực sự dễ dàng, nhất là với những dự án chưa rõ tính khả thi.
Lời khuyên của tôi là, hãy xác định rõ mục tiêu của khởi nghiệp là gì, làm vì phong trào hay xác định đây là sự nghiệp lâu dài. Tự đánh giá năng lực bản thân, năng lực quản lý và khả năng huy động nguồn lực từ cộng sự. Xác định rõ đối thủ cạnh tranh, điểm khác biệt của sản phẩm, dịch vụ, cũng như xu hướng phát triển trong 5-10 năm tới.
Nguồn vốn cũng cần được tính toán kỹ của câu chuyện khởi nghiệp như: từ vốn tự có, vốn kêu gọi, vay ngắn/trung hạn, và xác định rõ khả năng trả nợ hoặc chia sẻ rủi ro.
Nếu chưa hội đủ những yếu tố trên, tốt nhất nên đi làm tích lũy kinh nghiệm từ 2-5 năm để “khởi nghề” trước khi “lập nghiệp” chính thức. Việc này giúp bạn trẻ có thêm vốn, mở rộng mối quan hệ, xây dựng thương hiệu cá nhân và hiểu rõ thị trường kinh doanh cạnh tranh ra sao để ứng xử một cách an toàn và bài bản.
PV: Cảm ơn bà đã chia sẻ!
Thanh Quang