Hotline: 
Lời tòa soạn:
Trong suốt nhiều năm qua, giáo dục nghề nghiệp (GDNN) vẫn thường bị coi là “lối rẽ phụ” dành cho những học sinh không đủ khả năng vào đại học, hoặc đến từ các gia đình khó khăn. Trong khi đó, đại học lại được xem như con đường mặc định để thành công và lập nghiệp. Tuy nhiên, trước thực tế nền kinh tế đang rất cần đội ngũ lao động kỹ thuật lành nghề, GDNN đang dần chứng minh đây không chỉ là lựa chọn hợp lý, mà còn là hướng đi chiến lược, bền vững cho người trẻ. Định kiến xã hội và truyền thông chưa hiệu quả vẫn là rào cản lớn. Chùm bài viết này đi sâu vào thực trạng, nguyên nhân và đề xuất giải pháp để GDNN được nhìn nhận xứng đáng trong xã hội hiện đại.
Bài 1: Truyền thông – “Chìa khóa” phá bỏ định kiến, nâng tầm giáo dục nghề nghiệp
Trong khi nhiều gia đình vẫn mặc định đại học là con đường duy nhất để con cái bước vào đời, thực tế lại chứng minh điều ngược lại. Không ít người trẻ đã chọn học nghề, ra trường sớm và thành công với công việc ổn định, thu nhập tốt. Vấn đề là những hình mẫu tích cực này chưa được truyền thông nhấn mạnh rộng rãi, khiến định kiến về GDNN vẫn len lỏi và tồn tại dai dẳng.
Học nghề: Lựa chọn chủ động, không phải lối rẽ phụ
Anh Võ Văn Nhiên, cựu sinh viên ngành Công nghệ Thông tin Trường Cao đẳng CNTT TP. HCM, là một minh chứng điển hình. Chọn học nghề đối với anh là một quyết định không hề dễ dàng vào thời điểm đó.
Anh kể: “Thực sự thời điểm tôi chọn học nghề, xã hội vẫn còn nhiều người nghĩ học nghề là lối rẽ của những ai không đủ năng lực vào đại học. Nhưng tôi tin rằng, không phải bằng cấp mà chính kỹ năng, tư duy và sự nỗ lực mới quyết định thành công trong tương lai”.
Anh Võ Văn Nhiên (mặt áo vest đứng giữa), cựu sinh viên ngành Công nghệ Thông tin Trường Cao đẳng CNTT TP. HCM
Từ năm nhất, anh đã làm thêm trong doanh nghiệp công nghệ, năm ba đã khởi nghiệp và hiện là CEO của Pione Group, một công ty công nghệ với gần 20 nhân sự. Anh Nhiên nhấn mạnh: “Điều tôi hài lòng nhất là được học điều mình cần và sớm thấy con đường phía trước rõ ràng. Chính nền tảng đó giúp tôi vững tin khởi nghiệp và xây dựng EG Group một đơn vị công nghệ do chính tôi sáng lập khi còn rất trẻ”.
Chị Bùi Thị Quyên, cựu sinh viên ngành Digital Marketing – Trường Cao đẳng CNTT TP. HCM.
Tương tự, chị Bùi Thị Quyên, cựu sinh viên ngành Digital Marketing cũng từng phân vân khi quyết định học nghề, nhưng sau khi tìm hiểu kỹ chương trình đào tạo, chị yên tâm theo học. Chị cho biết: “Chương trình học rất sát thực tế. Sau kỳ thực tập, tôi được doanh nghiệp nhận vào làm chính thức. Đến nay, thu nhập hơn 10 triệu đồng mỗi tháng là điều tôi chưa từng nghĩ sẽ có được chỉ sau vài năm học nghề”.
Vai trò của truyền thông: Từ câu chuyện cá nhân đến thay đổi xã hội
Trong thực tế, nhiều sinh viên như Nguyễn Phước Quốc Khánh và Lữ Thị Ngọc Phượng (Trường Cao đẳng CNTT TP. HCM) không những không gặp định kiến mà còn nhận được sự ủng hộ của gia đình. Khánh chia sẻ: “Em thấy học nghề rất thực tế, học đến đâu làm được đến đó. Gia đình em tôn trọng lựa chọn và luôn động viên”. Phượng cho biết: “Em cảm thấy may mắn khi được gia đình và bạn bè ủng hộ quyết định chọn học nghề và trường học mình yêu thích”.
Em Lữ Thị Ngọc Phượng – sinh viên Trường Cao đẳng CNTT TP. HCM.
Ông Lữ Dũng, cha của Phượng, chia sẻ: “Trước kia tôi nghĩ học nghề là cực và ít cơ hội, sẽ gắn liền với hình ảnh công việc chân tay vất vả, thu nhập không cao và ít có cơ hội thăng tiến, nên tôi luôn lo lắng con sẽ gặp khó khăn trong tương lai. Nhưng định kiến của tôi trước đây là sai lầm và không còn phù hợp với thực tế. Bởi vì con tôi được học những kiến thức rất thực tế, được thực hành nhiều và đặc biệt là rất yêu thích ngành nghề mà mình đã chọn. Tôi nhận thấy rằng, bằng cấp không phải là tất cả, mà kỹ năng và khả năng thích nghi với thị trường là yếu tố quyết định”.
Chị Quyên cho rằng: “Truyền thông chưa kể hết những câu chuyện như chúng tôi. Nếu truyền thông vào cuộc mạnh mẽ hơn, nhiều người sẽ bớt e dè khi nghĩ đến học nghề”.
Anh Nhiên thì chia sẻ: “Tôi từng tham gia talkshow, mentoring, viết bài và tuyển dụng sinh viên nghề vì muốn truyền cảm hứng. Nhưng cần có một chiến dịch quy mô quốc gia để lan tỏa hình ảnh mới của người học nghề”.
Chị Ngô Thị Hồng Hương, giảng viên Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP. HCM.
Chị Ngô Thị Hồng Hương, giảng viên Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP. HCM, cũng từng là sinh viên nghề, cho rằng: “Nếu truyền thông kể đúng, kể thật về hành trình học tập và thành công của sinh viên nghề, xã hội sẽ tự thay đổi. Nhưng nếu cứ để giáo dục nghề nghiệp chìm khuất trong các thông tin quảng bá đại học, thì sẽ còn rất lâu mới xóa bỏ được định kiến”./.
Thanh Quang