Hotline: 
Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam vừa đề xuất điều chỉnh hệ thống giáo dục quốc dân từ năm 2026, với việc bổ sung thêm 1 loại hình trường THPT mới là trường THPT nghề.
Theo một số chuyên gia, hiện là thời điểm thích hợp để hợp nhất các trung tâm giáo dục nghề nghiệp, giáo dục thường xuyên và trường trung cấp hiện nay, thống nhất thành trường “trung học nghề”. Đồng thời, tại dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, cần làm rõ bằng trung học nghề có tương đương với bằng tốt nghiệp THPT không, có được liên thông lên đại học không?
Dự thảo Luật Giáo dục sửa đổi đề xuất xóa bỏ khái niệm “trường trung cấp” và thay thế bằng “trung học nghề”, đồng thời bổ sung trung học nghề là một cấp học trong hệ thống giáo dục quốc dân.
Theo đó, học sinh sau khi hoàn thành lớp 9 sẽ có ba lựa chọn: học THPT, học trung học nghề với chứng chỉ sơ cấp, hoặc học trung học nghề với chứng chỉ trung cấp nghề. Chương trình trung học nghề sẽ tích hợp kiến thức văn hóa phổ thông và kỹ năng nghề, hướng tới đạt trình độ sơ cấp hoặc trung cấp.
Dự thảo Luật Giáo dục sửa đổi xác lập giáo dục nghề nghiệp là một bậc của hệ thống giáo dục quốc dân gồm 2 cấp: trung học nghề và cao đẳng. Trong bậc học này, người học được đào tạo ở 3 trình độ: sơ cấp, trung cấp và cao đẳng.
Tuy nhiên, Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng (ĐH, CĐ) Việt Nam không đồng tình và cho rằng, quan niệm “giáo dục nghề nghiệp là một bậc của hệ thống giáo dục quốc dân” chưa hợp lý. Lý do là nhiều quốc gia trên thế giới không coi giáo dục nghề nghiệp là một bậc học mà là một hướng đào tạo song song.
“Các tổ chức quốc tế như UNESCO, OECD cũng xem giáo dục nghề là một nhánh trong hệ thống đào tạo”, văn bản cho biết.
Hiệp hội cho rằng, giáo dục nghề nghiệp hiện chưa có sự điều chỉnh rõ rệt để tương thích với chương trình giáo dục 2018, thể hiện ở chỗ chương trình chưa đồng bộ, thiếu tính liên thông trong định hướng nghề nghiệp, gây những cản trở nhất định cho quá trình học tập và phát triển của người học sau phổ thông.
Trong văn bản đề xuất điều chỉnh mới và tính khả thi trong cấu trúc hệ thống giáo dục quốc dân, Hiệp hội đưa ra 3 điểm chính.
Thứ nhất, giáo dục nghề là một luồng đào tạo song song với các bậc học
Thứ hai, đưa trình độ đào tạo cao đẳng chính quy vào trong hệ thống giáo dục đại học.
Thứ ba, đưa các trường THPT nghề vào trong giáo dục phổ thông.
Trong đó, Trường THPT nghề là loại hình trường ở cấp THPT với mục tiêu giáo dục cho học sinh vừa có trình độ THPT vừa có kiến thức, kĩ năng nghề nghiệp để có thể học lên ở bậc học cao hơn như cao đẳng, đại học hoặc tham gia vào thị trường lao động.
Lý giải cho đề xuất này, Hiệp hội cho rằng, việc tích hợp trình độ cao đẳng vào các trình độ của giáo dục đại học là xu hướng hợp lý, đảm bảo sự liên thông trong đào tạo, mang lại nhiều lợi ích cho người học nói riêng và xã hội nói chung.
Khi cao đẳng thuộc các trình độ của giáo dục đại học, chương trình đào tạo sẽ được thiết kế theo tư duy thống nhất ngay từ đầu, giúp sinh viên cao đẳng dễ dàng học lên đại học mà không gặp bất kỳ rào cản nào về chương trình đào tạo.
Đối với đề xuất bổ sung thêm loại hình trường THPT nghề, Hiệp hội đưa ra hướng chuyển đổi một số trường THPT tại các địa phương theo vùng miền để vừa đảm bảo chiến lược phát triển giáo dục phổ thông vừa đảm bảo chủ trương tinh gọn bộ máy, viên chức.
Hiệp hội lý giải, lợi ích của các trường THPT nghề là đáp ứng nhu cầu thị trường lao động. Các ngành nghề hiện nay nhu cầu rất lớn nhất là nguồn lao động tại các khu công nghiệp lớn với lao động phổ thông và trường THPT nghề giúp học sinh có thể dễ dàng tham gia vào lực lượng lao động sau khi ra trường.
Theo đè xuất trên, học sinh có thể chọn lựa hướng đi rõ ràng hơn. Với kiến thức và kĩ năng nghề nghiệp, học sinh có thể dễ dàng chọn giữa việc tiếp tục học lên cao hoặc bắt tay vào nghề ngay.
Cao Tuấn