Chuyên gia quốc tế: Đầu tư thay đổi chuẩn mức xã hội góp phần thúc đẩy bình đẳng giới

 “Việt Nam cần đầu tư có mục tiêu vào thay đổi chuẩn mực xã hội theo hướng thúc đẩy cho bình đẳng giới. Đây là điều cốt lõi để thúc đẩy bình đẳng giới mà rất nhiều quốc gia trên thế giới đã phải trải qua”.

Đây là khuyến nghị của Trưởng đại diện UN Women tại Việt Nam- bà Elisa Fernandez Saenz tại Hội nghị trực tuyến tổng kết Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2011-2020 và triển khai Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2021-2030.

Hội nghị do Bộ LĐ-TB&XH phối hợp với Cơ quan Liên Hợp Quốc về Bình đẳng giới và Trao quyền cho phụ nữ (UN Women) và Đại sứ quán Úc tại Việt Nam tổ chức ngày 12/8. Đây là hoạt động trong khuôn khổ hỗ trợ của Đại sứ quán Úc tại Việt Nam cho việc rà soát thực hiện Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2011-2020 (Chiến lược 2011-2020) và xây dựng Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2021-2030 (Chiến lược 2021-2030).

Phụ nữ bị “trói buộc” bởi thiên chức làm vợ, làm mẹ

Theo Báo cáo rà soát tình hình thức hiện Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2011-2020, một trong những nguyên nhân cơ bản của bất bình đẳng giới ở Việt Nam liên quan đến việc gắn chặt phụ nữ vào vai trò chăm sóc gia đình. Điều này bắt nguồn từ quan niệm cho rằng đó là “thiên chức” của người phụ nữ.

Để làm tròn vai trò chăm sóc gia đình, nhiều phụ nữ đã mất cơ hội trong học tập, sự nghiệp, tham gia các hoạt động xã hội và lãnh đạo, quản lý. Là người chăm sóc gia đình, phụ nữ thường có xu hướng từ bỏ những cơ hội để đảm nhận vai trò lãnh đạo mà chấp nhận trách nhiệm chăm sóc và hỗ trợ cho chồng, con và các thành viên gia đình ở cả hai bên.

Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2011-2020 lần đầu tiên được xây dựng và thực hiện tại Việt Nam đã đưa ra 22 chỉ tiêu. Kết quả triển khai thực hiện Chiến lược đã mang đến nhiều thay đổi quan trọng, đặt nền móng vững chắc cho các hoạt động thúc đẩy bình đẳng giới của quốc gia trong các giai đoạn tiếp theo.

Trong đó, thành tựu nổi bật nhất là việc tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật chính sách theo hướng bình đẳng giới thông qua những nỗ lực lồng ghép giới trong các văn bản quy phạm pháp luật ở các lĩnh vực chủ chốt.

Kết quả, trong giai đoạn này, lần đầu tiên phụ nữ tham gia một số vị trí quan trọng trong các cơ quan của Đảng, Nhà nước và các cơ quan lập pháp. Lần đầu tiên có 3 nữ uỷ viên Bộ Chính trị, nữ Chủ tịch Quốc hội. Phụ nữ tham gia ngày càng nhiều hơn vào các hoạt động kinh tế và có nhiều cơ hội để có những việc làm tốt, mang lại thu nhập cao hơn. Về giáo dục, tỉ lệ nhập học của trẻ em trai và trẻ em gái ở bậc tiểu học và trung học đều cao và cân đối…

Đánh giá những kết quả đạt được, Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Nguyễn Thị Hà cho biết: Với nỗ lực của cả hệ thống chính trị, sau 10 năm triển khai Chiến lược, chúng ta đã thu được nhiều kết quả đáng khích lệ, góp phần thu hẹp khoảng cách giới trong các lĩnh vực, đóng góp tích cực vào quá trình phát triển kinh tế- xã hội của đất nước.

Đặc biệt, kết quả bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV, đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026 với tỷ lệ 30,26% nữ đại biểu Quốc hội và gần 30% nữ tham gia HĐND các cấp là minh chứng rõ nét cho những nỗ lực trong thực hiện bình đẳng giới ở Việt Nam. Theo Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà, những thành tựu này sẽ là nền tảng vững chắc để các cấp, ngành tiếp tục duy trì và phát huy hơn nữa trong việc thực hiện các mục tiêu quốc gia bình đẳng giới trong giai đoạn tới.

Bên cạnh những thành tựu đat được, bất BĐG vẫn còn tồn tại trong một số lĩnh vực của đời sống xã hội. Tỉ lệ phụ nữ tham gia lãnh đạo ở tất cả các cấp vẫn còn thấp. Phụ nữ chiếm gần một nửa lực lượng lao động quốc gia và chiếm đa số trong một số ngành nghề như y tế, giáo dục và một số ngành dịch vụ nhưng lại là thiểu số trong bộ máy lãnh đạo, quản lý.

Trong lĩnh vực kinh tế, so với nam giới, phụ nữ có ít hơn cơ hội về việc làm ổn định có thu nhập cao, tập trung nhiều ở các lĩnh vực tay nghề thấp, công việc giản đơn, có ít cơ hội phát triển nghề nghiệp và dễ gặp rủi ro như thất nghiệp hoặc làm việc nhiều giờ.

Bất bình đẳng trong phân công lao động gia đình vẫn tồn tại. Bên cạnh vai trò lao động tạo thu nhập, phụ nữ vẫn là người chăm sóc chính và chịu trách nhiệm phần lớn công việc nội trợ trong gia đình, v.v…Những tồn tại nói trên khiến Việt Nam vẫn bị xếp vào số những quốc gia mà chỉ số bất BĐG cần tiếp tục được cải thiện.

Thay đổi chuẩn mực xã hội theo hướng thúc đẩy cho bình đẳng giới

Phát huy kết quả đạt được, khắc phục những bất cập, vướng mắc, năm 2019, thực hiện sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ LĐ-TB&XH, với sự hỗ trợ kỹ thuật và tài chính từ UN Women và ĐSQ Úc tại Việt Nam, đã tiến hành rà soát, đánh giá kết quả thực hiện Chiến lược 2011-2020 để làm cơ sở cho việc xây dựng Chiến lược 2021-2030.

Ngày 03/3/2021, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 28/NQ-CP phê duyệt Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2021-2030 với mục tiêu tổng quát “Tiếp tục thu hẹp khoảng cách giới, tạo điều kiện, cơ hội để phụ nữ và nam giới tham gia, thụ hưởng bình đẳng trong các lĩnh vực của đời sống xã hội, góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước”.

Chiến lược gồm 6 mục tiêu và 20 chỉ tiêu cụ thể nhằm tiếp tục thu hẹp khoảng cách giới trong các lĩnh vực: chính trị; kinh tế, lao động; trong đời sống gia đình và phòng ngừa, ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới; y tế; giáo dục, đào tạo; thông tin, truyền thông.

Bên cạnh một số chỉ tiêu cần tiếp tục duy trì kết quả của giai đoạn trước, Chiến lược 2021-2030 còn bao gồm các chỉ tiêu mới như: giảm tỷ trọng lao động nữ làm việc trong khu vực nông nghiệp; tăng các cơ sở trợ giúp xã hội công lập triển khai các hoạt động trợ giúp, phòng ngừa và ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới; giảm tỷ suất sinh ở vị thành niên; các cơ sở y tế cung cấp thí điểm dịch vụ chăm sóc sức khỏe dành cho người đồng tính, song tính và chuyển giới; nội dung về giới, bình đẳng giới được đưa vào chương trình giảng dạy trong hệ thống giáo dục quốc dân…

Góp ý xây dựng Chiến lược 2021-2030, bà Elisa Fernandez Saenz, Trưởng đại diện UN Women tại Việt Nam cho biết: Quá trình rà soát việc thực hiện Chiến lược giai đoạn 10 năm vừa qua cho thấy, việc đảm bảo nguồn lực tài chính cho bình đẳng giới, đặc biệt từ nguồn chi đầu tư từ ngân sách nhà nước để đủ nguồn lực để thực hiện các mục tiêu của Chiến lược là việc rất cần thiết. Để làm được điều này, cần phải đảm bảo các mục tiêu của Chiến lược được lồng ghép một cách nghiên túc trong các kế hoạch của ngành và địa phương, cũng như các chương trình mục tiêu quốc gia.

“Việt Nam cần đầu tư có mục tiêu vào thay đổi chuẩn mực xã hội theo hướng thúc đẩy cho bình đẳng giới. Đây là điều cốt lõi để thúc đẩy bình đẳng giới mà rất nhiều quốc gia trên thế giới đã phải trải qua. Đây cũng chính là mục tiêu đầu tiên của Chiến lược 2021-2030”, bà Elisa Fernandez Saenz nhấn mạnh.

Theo bà Robyn Mudie, Đại sứ Australia tại Việt Nam, sẽ có những cơ hội và thách thức đối với sự tiến bộ của phụ nữ và trẻ em gái trong thập kỷ tới. Bao gồm các vấn đề liên quan đến sự già đi của dân số Việt Nam, Cách mạng 4.0 và tự động hóa việc làm. Chiến lược 2021-2030 theo đó sẽ tiếp tục giải quyết các vấn đề lâu nay như nhận thức về năng lực lãnh đạo của phụ nữ và các chuẩn mực xã hội làm giảm giá trị của phụ nữ ”.

Tại Hội nghị, lãnh đạo của Bộ LĐ-TB&XH và UN Women đã kêu gọi nhiều hơn nữa những nỗ lực chung từ phía các bộ, ban, ngành của Chính phủ, các tổ chức xã hội, khu vực tư nhân và các cơ quan của Liên hợp quốc trong việc thúc đẩy bình đẳng giới, hướng tới phát triển bền vững vào năm 2030, để không ai bị bỏ lại phía sau.

Hải An