Hotline: 
Trong những năm gần đây, công tác quản lý, tiếp nhận và chăm sóc người lang thang, xin ăn trên địa bàn Thủ đô được chính quyền Thành phố và các cơ quan chuyên môn đặt ở vị trí ưu tiên — vừa vì lý do an sinh xã hội, vừa vì yêu cầu đảm bảo trật tự, mỹ quan đô thị.
Trung tâm Công tác Xã hội và Quỹ Bảo trợ Trẻ em Hà Nội (sau đây gọi tắt là Trung tâm) là đơn vị được giao nhiệm vụ trọng tâm trong việc tiếp nhận, chăm sóc, xử lý các trường hợp người lang thang có hành vi xin ăn, sinh sống nơi công cộng tại nhiều quận, huyện của thành phố.
Trung tâm được thành lập trên cơ sở hợp nhất một số đơn vị thuộc Sở Lao động — Thương binh và Xã hội (cũ), có nhiệm vụ tiếp nhận, chăm sóc, nuôi dưỡng các đối tượng: người lang thang, người vô gia cư, trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, người già neo đơn…
Trong công việc chuyên môn liên quan tới người lang thang, Trung tâm phối hợp chặt chẽ với UBND các quận, huyện, Công an thành phố và các phòng, ban liên quan để rà soát, lập hồ sơ và bàn giao — hay tiếp nhận — các trường hợp được phát hiện trên đường phố vào cơ sở. Việc triển khai trên thực địa cũng gắn với Quyết định số 2252/QĐ-UBND (ban hành năm 2023) của UBND Thành phố về thực hiện công tác tập trung người lang thang, xin ăn.
Hoạt động của Trung tâm thường được tổ chức theo đợt cao điểm vào dịp lễ, Tết và các sự kiện lớn, khi mật độ người dân và khách du lịch tăng cao, nguy cơ xuất hiện người lang thang, xin ăn cũng gia tăng. Chẳng hạn, trong đợt cao điểm mùa hè–cuối tháng 7/2024, Trung tâm đã chủ trì phối hợp ra quân, tăng cường tuyên truyền Quyết định 2252, triển khai tuyên truyền, phát tờ rơi, niêm yết số điện thoại tiếp nhận phản ánh 24/24 và trực tiếp tiếp nhận thông tin từ các tổ công tác tại tuyến phố. Kết quả báo cáo trong đợt này cho thấy, từ ngày ra quân đến 20/8/2024 Trung tâm đã tiếp nhận 32 trường hợp người lang thang có hành vi xin ăn, xin tiền.
Riêng giai đoạn 2022 -2024, Thành phố đã tiếp nhận 1.239 người lang thang về chăm sóc, nuôi dưỡng; trong đó phần lớn là trường hợp có hành vi xin ăn, xin tiền. Các con số này cho thấy hoạt động tiếp nhận và nuôi dưỡng không phải là chuyện nhỏ lẻ — Trung tâm phải sẵn sàng về cơ sở vật chất, nhân lực và chế độ nuôi dưỡng để đáp ứng lượng người được chuyển giao.
Khi tiếp nhận, Trung tâm tổ chức chăm sóc, quản lý các đối tượng theo quy định: bảo đảm y tế ban đầu, chăm sóc dinh dưỡng, tư vấn tâm lý, xác minh nhân thân, phối hợp tìm kiếm thân nhân nếu có và lập hồ sơ quản lý. Theo quy định triển khai tại địa phương, thời gian nuôi dưỡng, chăm sóc tại cơ sở có thể được thực hiện trong một thời hạn nhất định — ví dụ một số bài báo chuyên ngành nêu rõ thời gian chăm sóc tối đa là 3 tháng; nếu sau thời hạn này không xác định được phương án trả về gia đình, cộng đồng thì Sở Y tế và các cơ quan liên quan xem xét giải pháp nuôi dưỡng dài hạn phù hợp. Đây là một cơ chế vừa mang tính nhân đạo, vừa đặt ra yêu cầu về thủ tục, trách nhiệm liên ngành trong xử lý lâu dài.
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, hoạt động tiếp nhận và chăm sóc người lang thang còn đối mặt một số thách thức rõ rệt: Việc xác minh nhân thân còn gặp nhiều khó khăn. Nhiều đối tượng không có giấy tờ, không thông báo được nơi cư trú hoặc không chịu hợp tác, dẫn tới khó khăn trong việc xác minh và bàn giao về gia đình.
Áp lực cơ sở vật chất — nhân lực. Số lượng tiếp nhận tăng theo các đợt cao điểm khiến khả năng tiếp nhận, giường, chỗ ở, nguồn lực chăm sóc y tế và dinh dưỡng bị kéo căng. Trung tâm cần có kế hoạch nhân lực chuyên môn (nhân viên xã hội, nhân viên y tế, tư vấn tâm lý) và nguồn kinh phí ổn định để duy trì chất lượng chăm sóc.
Giải pháp lâu dài chưa đồng bộ. Việc nuôi dưỡng tạm thời có thể xử lý được tình huống trước mắt nhưng không giải quyết nguyên nhân gốc (nghèo đói, rối loạn tâm thần, nghiện chất, mất việc làm). Do vậy, cần kết nối với các cơ quan lao động, bảo trợ xã hội, y tế, công an và tổ chức xã hội để xây dựng lộ trình phục hồi và tái hòa nhập.
Các thách thức này được phản ánh cụ thể trong hoạt động hàng ngày của Trung tâm và qua các đợt ra quân, khi số lượng tiếp nhận tăng đột biến vào dịp lễ hội, thời tiết khắc nghiệt như rét đậm, rét hại.
Trung tâm Công tác Xã hội và Quỹ Bảo trợ Trẻ em Hà Nội đang thực hiện một vai trò quan trọng trong mạng lưới an sinh xã hội của Thủ đô: tiếp nhận, chăm sóc và tìm giải pháp cho những người lang thang, xin ăn trên địa bàn. Riêng từ 15/12/2024 – 15/6/2025, toàn thành phố đã tiếp nhận 207 người lang thang xin ăn; các đợt tiếp nhận tổng thể có thể lên đến hàng trăm lượt người trong những thời kỳ nhất định) cho thấy cả nhu cầu xã hội lớn và áp lực đặt lên hệ thống bảo trợ. Để đạt được hiệu quả bền vững, Hà Nội cần vừa hoàn thiện thủ tục, quy trình liên ngành, vừa đầu tư vào nhân lực, cơ sở vật chất và các giải pháp xã hội hóa — đồng thời giữ vững tinh thần nhân đạo trong mọi can thiệp.
Đức Ngô