Hotline: 
Thị trường mỹ phẩm Việt Nam đang phát triển bùng nổ với tốc độ chưa từng có. Cùng với sự sôi động đó là thực trạng hàng giả, hàng nhái, mỹ phẩm “nhà làm” không rõ nguồn gốc đang tràn lan, đặc biệt trên các sàn thương mại điện tử và mạng xã hội. Nguy cơ này không chỉ đe dọa trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng mà còn làm méo mó thị trường, gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp chân chính.
Mỹ phẩm giả và “kem trộn” hiểm họa chưa chấm dứt
Tại hội thảo “Mỹ phẩm “Từ công bố, sản xuất đến đảm bảo chất lượng” ngày 25/8 tại TP. HCM, Nhà báo Phùng Công Sưởng, Tổng Biên tập Báo Tiền Phong nhấn mạnh, mỹ phẩm giả, hàng nhái đã len lỏi vào mọi ngóc ngách. Đặc biệt, trên các nền tảng thương mại điện tử, nhiều sản phẩm kém chất lượng được quảng bá như hàng cao cấp, khiến người tiêu dùng bị lừa dối và gánh chịu hậu quả nặng nề.
TS. Tạ Mạnh Hùng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược.
Theo TS. Tạ Mạnh Hùng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược cảnh báo sự bùng nổ của mỹ phẩm “handmade”, “kem trộn” đang là mối nguy lớn. Những sản phẩm không qua kiểm nghiệm, không công bố chất lượng và được sản xuất trong điều kiện thiếu vệ sinh đã gây ra nhiều ca dị ứng, viêm da, thậm chí ngộ độc phải nhập viện.
“Dù cơ quan chức năng đã xử lý không ít vụ mỹ phẩm chứa chất cấm, kem chống nắng không đạt chỉ số, nhưng tâm lý ham rẻ và tin vào quảng cáo “có cánh” trên mạng vẫn tiếp tay cho hàng giả lộng hành”, TS. Tạ Mạnh Hùng nhấn mạnh.
Thương mại điện tử kênh tiêu thụ “hai mặt”
Theo bà Lê Thị Hà, Trưởng phòng Quản lý Hoạt động Thương mại điện tử Bộ Công Thương, thương mại điện tử đang trở thành kênh mua sắm chính của người Việt. Năm 2024, quy mô đạt hơn 25 tỷ USD, tăng 20% so với 2023, trong đó mỹ phẩm chiếm khoảng 20% tổng doanh thu trực tuyến. Trên 60% người tiêu dùng đã từng mua mỹ phẩm online, chủ yếu qua Shopee, TikTok Shop và Facebook.
Bà Lê Thị Hà, Trưởng phòng Quản lý Hoạt động Thương mại điện tử Bộ Công Thương.
Tuy nhiên, đây cũng chính là “mảnh đất màu mỡ” cho hàng giả, hàng nhái phát triển. Từ hành vi nhái thương hiệu, bán hàng chưa công bố, quảng cáo sai sự thật cho đến livestream chào mời sản phẩm kém chất lượng tất cả diễn ra công khai nhưng khó xử lý.
Theo bà Hà, nguyên nhân chính là khung pháp lý và cơ chế quản lý chưa theo kịp, các sàn thương mại điện tử chỉ yêu cầu người bán nộp phiếu công bố sản phẩm, nhưng không có công cụ đối chiếu dữ liệu với cơ quan quản lý. Người bán dễ dàng chỉnh sửa hồ sơ để hợp thức hóa hàng giả. Nghị định 93/2016 mới tập trung vào sản xuất, chưa có điều khoản cụ thể cho kinh doanh online.
Nghị định 98/2020 về xử phạt chưa bao quát mô hình mới như livestream, tiếp thị liên kết, bán xuyên biên giới. Trong khi đó, dữ liệu quản lý mỹ phẩm vẫn phân tán giữa hải quan, thuế, quản lý thị trường, chưa có cơ chế liên thông và chia sẻ.
Siết chặt để bảo vệ và phát triển bền vững
Đại diện Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số cho biết, Nhà nước đang hoàn thiện khung pháp lý mới. Trọng tâm là làm rõ trách nhiệm của người bán trong công khai phiếu công bố và nguồn gốc sản phẩm. Yêu cầu các sàn áp dụng công cụ kỹ thuật, cảnh báo và gỡ bỏ sản phẩm vi phạm. Xây dựng cơ sở dữ liệu đồng bộ, gắn truy xuất nguồn gốc với dữ liệu của cơ quan quản lý, công khai trên Cổng thông tin một cửa quốc gia.Sửa đổi Luật Thương mại điện tử theo hướng bổ sung quy định xác thực danh tính người bán, siết trách nhiệm mạng xã hội có hoạt động thương mại, kèm chế tài mạnh đối với hành vi livestream hay quảng bá mỹ phẩm giả.
Theo đó bà Hà cho rằng, việc sửa đổi Luật kết hợp ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc và chia sẻ dữ liệu liên ngành sẽ mở ra cơ chế kiểm soát minh bạch hơn. Thương mại điện tử khi đó có thể trở thành kênh phân phối tin cậy cho mỹ phẩm, vừa phục vụ nhu cầu tiêu dùng hiện đại, vừa xây dựng niềm tin vào môi trường kinh doanh số.
TS. Tạ Mạnh Hùng cho biết, Bộ Y tế hiện đang hoàn thiện dự thảo Nghị định mới về quản lý mỹ phẩm, dự kiến trình Chính phủ vào tháng 9 tới. Mục tiêu là vừa tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp chân chính, vừa ngăn chặn triệt để hàng giả, hàng nhái và sản phẩm trôi nổi.
Một thị trường mỹ phẩm minh bạch, bền vững chỉ có thể đạt được khi cơ quan quản lý siết chặt kiểm soát, doanh nghiệp tập trung đầu tư sản phẩm chất lượng và người tiêu dùng nâng cao cảnh giác. Trong bối cảnh thương mại điện tử ngày càng chiếm ưu thế, việc kiểm soát chặt chẽ mỹ phẩm trực tuyến không chỉ là yêu cầu cấp thiết mà còn là “lá chắn” bảo vệ sức khỏe cộng đồng và uy tín thương hiệu Việt./.
Thanh Quang