Hotline: 
Lần đầu tiên, một nghiên cứu của nhóm học sinh trung học được lựa chọn là một trong những báo cáo khoa học xuất sắc nhất để trình bày tại Hội nghị Công nghệ Sinh học Toàn quốc năm 2021. Với đề tài “Nghiên cứu vai trò của hai gen phd1 (ID 81394 và 80124) đối với kiểu hình của nấm Mucor circinelloides bằng kỹ thuật RNAi”, nghiên cứu góp phần tạo tiền đề cho việc tìm kiếm các liệu pháp điều trị triệt để bệnh nấm đen mucormycosis.
Khi thế hệ “Gen Z” tham gia nghiên cứu khoa học
Nằm trong chương trình phát triển tài năng của Trung tâm Tư vấn & Phát triển Tài năng Vinschool (GATE Center), nhóm học sinh lớp 11-12 thuộc Hệ thống Giáo dục Vinschool gồm Nguyễn Tử Minh, Nguyễn Phan Ngọc Minh, Trịnh Kiều Trinh và Đỗ Mai Hà Anh đã tham gia đề tài “Vai trò của một số gen mã hoá protein quan trọng đối với kiểu hình và khả năng gây bệnh của loài nấm Mucor circinelloides” để nghiên cứu cơ chế phân tử kiểm soát khả năng gây bệnh của loài nấm này. Đây là bước đầu đặt nền móng cho những nghiên cứu sau này nhằm tìm kiếm liệu pháp điều trị đặc hiệu bệnh nấm đen mucormycosis.
Căn bệnh nấm đen gây ra bởi nhiều loài nấm thuộc bộ Mucorales, là bệnh nhiễm trùng do nấm sợi phổ biến thứ ba trên thế giới, với tỉ lệ tử vong cao từ 50 đến 80%, đặc biệt là đối với những bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch như bệnh nhân mắc HIV/ AIDS, tiểu đường, cấy ghép cơ quan, hay những bệnh nhân từng mắc COVID-19 (theo báo cáo của J. Brown đăng trên Tạp chí Y tế Hệ thống Dược phẩm Hoa Kỳ). Cho đến nay vẫn chưa có liệu pháp đặc hiệu để điều trị căn bệnh nấm đen. Nguyên nhân do hiểu biết về cơ chế gây bệnh mucormycosis còn hạn chế và các loài nấm gây bệnh đáp ứng kém với các loại thuộc điều trị nấm đang được áp dụng hiện nay. Nghiên cứu của nhóm đã bước đầu có những kết quả khả quan, khi báo cáo khoa học được công nhận và lựa chọn trình bày tại Hội nghị Công nghệ Sinh học toàn quốc, diễn ra vào cuối tháng 10 tới đây. Đây là thành quả rất ấn tượng khi các em là những học sinh trung học hiếm hoi có bài báo được lựa chọn trong hàng trăm các nghiên cứu viên, các chuyên gia của các đơn vị nghiên cứu lớn tham gia Hội nghị.
Nhận xét về các em học sinh tài năng lĩnh vực Nghiên cứu Khoa học của Trung tâm GATE, Tiến sĩ Triệu Anh Trung, Giảng viên Bộ môn Di truyền-Hoá sinh, Khoa Sinh học, Trưởng phòng nghiên cứu Sinh học Phân tử, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội – Chuyên gia đang trực tiếp hướng dẫn các em thực hiện đề tài chia sẻ: “Việc thực nghiệm nghiên cứu sinh học phân tử tại các phòng thí nghiệm đòi hỏi cao về kiến thức chuyên môn cũng như kỹ năng thực nghiệm. Kết quả thu được bước đầu cho thấy, tuy còn là học sinh phổ thông nhưng các em hoàn toàn có khả năng tham gia vào các nghiên cứu chuyên sâu, đồng thời có kỹ năng tư duy nhanh nhạy”.
Không chỉ dừng lại ở đam mê nghiên cứu khoa học, các em cũng đã tổ chức thành công hội thảo khoa học miễn phí “Sự lan rộng của ‘bệnh nấm đen’ trong đại dịch COVID-19 và tầm quan trọng của nghiên cứu vi nấm” vào đầu tháng 10 vừa qua. Với triết lý “Tài năng để phục vụ cộng đồng”, hội thảo là cách các em học sinh hiện thực hóa mong muốn lan tỏa niềm yêu thích khoa học tới các bạn đồng trang lứa, đồng thời góp phần làm phong phú hóa cộng đồng tri thức trẻ. Tại buổi hội thảo, các em đã đưa ra những số liệu đáng báo động về sự gia tăng của bệnh mucormycosis trong những năm trở lại đây, giải thích cơ chế gây bệnh cũng như sự nguy hiểm của căn bệnh này tới sức khỏe của con người.
Đào tạo tài năng theo mô hình “cá nhân hóa”
Với mục tiêu lấy học sinh làm trọng tâm và cá nhân hóa giáo dục, đồng thời ghi nhận nhu cầu học tập đặc biệt của học sinh tài năng, Trung tâm Tư vấn và Phát triển tài năng – Gifted and Talented Education (GATE Center) đã được thành lập tại trường Vinschool, nơi cung cấp cho học sinh một môi trường lý tưởng để phát triển được tối đa tài năng. Đồng thời, với triết lý “Tài năng để phục vụ cộng đồng”, Trung tâm GATE luôn hướng học sinh tới việc sử dụng tài năng của mình để mang lại giá trị tích cực cho những người xung quanh.
Trung tâm GATE đầu tư xây dựng riêng Chương trình Phát triển Tài năng cho các em học sinh quan tâm đến lĩnh vực Nghiên cứu Khoa học, bao gồm kết nối với đội ngũ chuyên gia có uy tín trong lĩnh vực liên quan, tổ chức các hoạt động nghiên cứu, chuỗi hội thảo nhằm phát triển tối đa khả năng của các em. Mặc dù đều đang ở giai đoạn cuối cấp với nhiều dự án cũng như kế hoạch cá nhân, các em vẫn dành thời gian thực hiện nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm Sinh học phân tử trường Đại học Sư phạm Hà Nội nhằm theo đuổi đam mê khoa học của bản thân.
Nhìn lại quá trình gần 4 năm học tập & rèn luyện tại Trung tâm GATE của con, chị Đỗ Hồng Hạnh, phụ huynh em Nguyễn Tử Minh chia sẻ: “Không có một khuôn mẫu nào chung cho các học sinh của Trung tâm GATE, khi mà lộ trình của mỗi bạn đều được xây dựng riêng biệt, với sự song hành cùng thầy cô và chuyên gia trong lĩnh vực mà con theo đuổi. Môi trường đào tạo chuyên sâu cùng với cơ hội được làm việc, nghiên cứu trong những cơ sở đào tạo hiện đại cũng giúp các con sẵn sàng cho các sân chơi khoa học lớn với học sinh, sinh viên quốc tế.”Việc được tiếp cận với hoạt động nghiên cứu khoa học cùng các chuyên gia có uy tín ngay từ bậc học phổ thông giúp học sinh có cơ hội cọ xát, trau dồi kiến thức từ rất sớm. Qua đó, các em được rèn luyện cách tư duy, thiết kế thí nghiệm, kỹ năng thực nghiệm trong phòng lab, xây dựng kế hoạch dài hạn cho dự án nghiên cứu, từ đó trau dồi chuyên môn và đặt nền tảng cho sự nghiệp của mình trong tương lai.
“Khi bắt đầu nghiên cứu em đã gặp rất nhiều khó khăn. Em bị choáng ngợp bởi lượng kiến thức mới vì chúng quá nhiều và rất khó để hiểu.” Chia sẻ về trải nghiệm nghiên cứu ngay từ khi học cấp 3, em Nguyễn Tử Minh bày tỏ.“Cách mình giải quyết vấn đề này là tự học, tự nghiên cứu và nhờ hỗ trợ từ các chuyên gia. Mình học được không chỉ kiến thức về đề tài mà nhóm đang nghiên cứu mà còn cả các kỹ năng trong khoa học như phương pháp nghiên cứu, cách tra cứu thông tin, các kỹ thuật sinh học phân tử hay cách viết bài báo khoa học. Bên cạnh đó, cách làm việc, suy nghĩ và giải quyết các vấn đề như một nhà khoa học thực thụ cũng là những gì chúng em có được từ việc tham gia các nghiên cứu chuyên sâu này.”
Thông tin thêm về Trung tâm GATE có thể được tham khảo tại đây.
PV